Soms met kolen gevuld (om zich zwart te kunnen maken, of in de schoen te stoppen) maar ook wel gebruikt om kinderen in mee te nemen of jonge stoute tienermeisjes, of zondaren die naar de hel gingen. Later werd dat hel veranderd in een plaats waar ze heropgevoed zouden worden (In nederland is dat Spanje!!). De overeenkomsten voor wat betreft de functie van de zak in alle europese tradities is groot. In Nederland zitten tegenwoordig de pepernoten en cadeautjes in de zak.
Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:
Teksten: |
- 1875 – Sint Nicolaas komt in de stad,
- 1835/1840 – Nimmer, nimmer zal ik meer voor Sinter Klaas spelen (zwart momaangezicht)
- 1814 – St. Nikolaas en het stoute Mietje
- 1814 – Dezen brengt hij, in den schoê, ,,Niets dan slechts een’ berken roê – Sint Nikolaas
- 1893 – Het is Sinterklaas. Iedereen is bezig geweest, om de cadeaus, zoo aardig mogelijk in te pakken.
- 1870 – Zijne knechts dragen zijne aantekeningboeken…
- 1316/1657 – Het volksgebruik was echter te diep ingeworteld; en in weêrwil van het verbod heeft later de viering van den St. Nicolaas-avond weder plaats gehad.
- 1880 – Sint Nicolaas-avond – Zwarte knecht/masker
- 1928 – Hierop staan en liggen het speelgoed, de taai-taaipoppen en suikerbeesten die Sint en Piet ‘gereeje’ hebben.
- 1821 – De Bullebak – Kleinen Andries
- 1934 – De zevende geschminkte Zwarte Piet
- 1780 (1796) – Monsterdier – eene koe-huid omgeslagen, zoo dat de hoornen vlak boven het gezicht kwamen, […] en de staart kronkelde achter aan.
- 1823 – “Met een’ zwaren stap ging hij nu langzaam in de kamer, bleef voor de kinderen staan met ene lage baard, grooten neus en eene gard in de hand.
- 1827 – en nu zagen wij, zoo wij meenden, duidelijk St. Nicolaas met een zwart gezigt, met eene ruige muts op, en eene zweep en roede in de hand, de deur uitsluipen.
- 1829 – En van een’ Zwarten man, Die in den avond dan Den schoorsteen uit kwam rijden. Hij heette Sinterklaas,…
- 1831 – “Anders komt de Bullebak, “En die steekt u in zijn’ zak.”
- 1835 (1834) – “…van waar het gekomen is, dat men u soms heeft willen wijsmaken: dat Sint-Nikolaas des nachts te paard rondrijdende, u zijne geschenken door den schoorsteen […]deed toekomen;
- 1847 – Ik zag: hij was een goede man, ’t Was louter voor de grap.
- 1848 – En dan dat gerammel van ketens en dat geklets op klompen en dat vervaarlijk gebrom en gebrul….. foei!
- 1849 – “Ik heb ’t nog niet vergeten, dat hij mij, verleden jaar, in zijn zak wou stoppen en meênemen naar Spanje.”
- 1849 (1852) – De deur slaat open en Sint-Nikolaas treedt in, Al grommend in den baard, die afstroomt van zijn kin; Een masker voor ’t gelaat – afschuwelijk van kleuren…
- 1853 – Een reizende hansworst te paard of op klompen, een vervaarlijk spook met rammelende kettingen in den schoorsteen om de kleine kinderen bang te maken… (ook Popanz)
- 1856 – “Daar lig ik te droomen: St. Nikolaas rijdt met zijn’ schimmel den schoorsteen in, in de kamer – naar de tafel – een grooten zak neemt hij van het paard – hij tast er in – hij…. ik ben weêr wakker. “
- 1860 – met de groote bisschopsmuts op het hoofd en voor het overige gehuld in een wollenkleed of in een beddelaken, vergezeld van zijnen minder heiligen dienaar, Pluto, Zwarteman, of knecht Ruprecht geheeten.”
- 1820 – Kindereter – dat Sint Nicolaas geschenken bragt en dat hij eenen straffen vent den Kinderëter vooruitzond om te zien of zij zich zoo wel gedragen hadden…
- 1850 – Buiten het vertrek horen wij een zwaren stap en eene grove stem. […] Het is een nagemaakte Sint-Nicolaas, een schrikbeeld…
- 1869 – …hadden we kunnen vermoeden dat de angstverwekkende knecht met zijn bokkenfacie en zijn afzigtelijke horens de zoon van vaders oppasser was
- 1870 (1872) – Zijn trouwe knecht Ruprecht verzelt hem. Schimmel is beladen met pakken en zakken vol van alle denkbare kostelijkheden, hoewel er ook een groote zak langs zijne zijden hangt, bestemd tot ontvangst van…
- 1898 – Vader staat op en gaat de kamer uit.
- 1876 – Kinderfeesten
- 1915 – Children are afraid of the black servant, for he carries a long stick and a great bag.
- 1853 – een met allerlei snakerijen gevuld korfje in de hand houdende, hebbende een hoed met vederen op het hoofd, welke vermomd persoon ook Bullebak (Popanz) genoemd wordt.
- 1948 – Piet sprong achter zijn meester op de schimmel en tilde de zak tussen hen beiden in. [en] de ketting van Zwarte Piet
- 1936 – Je wordt dan zwartgemaakt en aangekleed als een echte Pieterbaas……
- 1939 – …en daar staat Frans met een zwart masker voor zijn gezicht. […] “Je bent Zwarte Piet toch niet?” “Ja”, juicht Frans: “en Leentje moet in de zak.”
- 1930 – “Wat zie ik, zijn jullie nog wakker zeg, slapen jullie nog niet? hoe komt dat zoo, lieve kinderen.” zoo sprak de Zwarte Piet.
- 1984 – Zwarte Piet, verhaaltjes en tekeningen van kinderen
- 1868 – Maar foei, wat stoute kuren! Reeds in de mand te gluren, Nu is het geen verrassing meer.;.
- 1870 – Zijn trouwe knecht Ruprecht verzelt hem.
- 1796 – Niet alleen op Sint Niklaas avond […] dan moet de kinderdief worden geroepen om hen in den grooten zak te steeken.
- 1878 – … en zijn met de zak en roede gewapende knecht…
- 1930 – dat de heilige man zich niet ontzag z’n knecht bij te staan bij het versjouwen der kist.
|
Tekstbron: |
- 1850 – Sint Nikolaas en zijn knecht (complete versie)
- 1821 – Voorvallen en merkwaardigheden uit het leven van den kleinen Andries
- 1850 – Sint Nikolaas en zijn knecht (incomplete versie dbnl)
- ca. 1900 – Sint Nicolaas en zijn knecht
|
|
Begeleiders: |
- Knecht Ruprecht
- Père Fouettard/Saint Fouettard/Vader Geselaar
- Befana
- Hans Trapp
- Tante Arie/Tante Airie Montbéliard Frankrijk
- Perchten
|
Foto's: |
- 1945 – Sinterklaas bij de Vlisco
- 1961 – Intocht Assen
- 1913 – Sint Nicolaas-optocht door Utrechtse studenten
- Sinterklaas en Zwarte Piet op bezoek bij pastoor (Cromvoirt)
- Sinterklaas en Zwarte Piet op bezoek bij een rooms-katholieke Zeeuwse familie in klederdracht
- Intocht in Mill, ca. ?
- 1908 – Sinterklaas en Zwarte Piet, (Oud Ommen )
- 1909 – Sinterklaas en kleine Piet bezoeken een school
- Sinterklaas en Zwarte Piet in een boerendorp (Hattem)
- 1898 – Sinterklaas en Zwarte Piet te Volendam
- 1935 – Vereniging ‘Sint Nicolaas voor allen’ (Nijmegen)
- 1930 – St. Nicolaas en Zwarte Piet op bezoek huisgezin
- 1952 – Zwarte Pieten (Sint-Ignatiuscollege te Amsterdam)
- 1965 – Zwarte Pieten, Oranje Vereniging Tivoli, Eindhoven
- 1942 – Intocht Sinterklaas, voor de oude Jongensschool, nu Johan Frisoplein 1
- 1942 – Intocht Sinterklaas, voor de oude Jongensschool, nu Johan Frisoplein 2
- Sint Maarten 1
- 1937 – Sinterklaas en Zwarte Piet op school
- Sinterklaas en Zwarte Piet (Berlicum)
- 1900 – Sinterklaas en Zwarte Piet, Oud Ommen
- 1948 – West Kapelle
- 1910 – Sv. Miklavž (Slovenië)
- 1952 – Zwarte Piet en Sint in Eindhoven
- 1944 – Intocht Sinterklaas met Pieten
- 2015 – Kleeschen an Houseker (Luxemburg) (2 foto’s)
- 2014 – Krampus Travisio Italië
- 1953 – Sint op de Prins Willem I scouting groep 4 Eindhoven (ketting) – 2 –
- 1996 – Stoomboot met Sint en zijn Pieten, Werkendam
- 1955 – Sinterklaas en 2 Pieten, Sprang-Capelle
- 1953 – Intocht Alkmaar
- 1952 – Sinterklaas en Zwarte Pieten gezelschap
- 1960 – Zwarte Piet met roe, zak en ketting
- 1953 – Sint op de Prins Willem I scouting groep 4 Eindhoven (ketting)
- 1917 – Sint en Nicodemus? Eindhoven
- De Sint (A. Mestag) en Piet/Nicodemus (C. Moens)
- 1927 – Sinterklaas En Zwarte Piet op bezoek
- 1954 – Intocht Amsterdam, Meerdere Pieten op bromfietsen
- 1948 – Pieten met maskerade, roe, zak en ketting
- 1934 – Intocht amsterdam , met de zevende Piet
- 1950 – Aankomst van Sint Nicolaas op het station Vught.
- 1964 – Intocht Surhuisterveen
- 1982 – Onderzeedienst Sint Nicolaasfeest
- 2016 – Saint Nicolas invite Christkindel et Hans Trapp
- 1927 – Sinterklaas en Zwarte Piet (huisbezoek)
- 2013 – BELGIE – NIKOLAUS UND HANS MUFF
- 1925 – Katholieke Illustratie (6 foto’s)
- jaartal onbekend – Tsjechië Sint en Čert
- 1948 – Piet heeft geen pruik en draagt een narrenmuts.
- 1938 – Intocht te Utrecht
- 1955 – Sinterklaas, Zwarte Pieten en herauten op de Stoomboot ‘Spanje’
- 1926 – St. Nicolaas en Zwarte Piet in zijn magazijn
- 1954 – Zwarte Pieten op scooters
- 1929 – Speeltuinvereniging Vooruit; Vertrek van Sint Nicolaasoptocht (Ede)
- 1943 – Santa Claus VS met masker
- 1939 – Knecht Ruprecht als Zwarte Piet
- 1900 – 1940 – Watergeest/schoorsteenveger Zwarte Piet
- 1936 – Zwarte Piet draagt een masker
- 1920 – Sinterklaas en zijn Pietermannen
- 1928 – Zwarte Piet met masker
- 1923 – Klassenfoto met Sint en Piet
- 1967 – Waddinxveen lagere school
- 1934 – Amsterdamse Sinterklaasintocht met de 7! Zwarte Pieten.
- 1924 – Zwarte Piet met mand vol geschenken
- 1950 – Sint Piterfeest in Grou
- 1962 – Zwarte Piet op schoorsteen
|
Films: |
- 1920 – Hoe Sint Nicolaas de Jordaan gelukkig maakt
- 1930 – Intocht Sinterklaas in roeiboot
- 1931 – Intocht Sinterklaas Oosterhout met Pieten te paard
- 1988 – Sinterklaas in Barendrecht
- 1950 – Intocht Assen (dl.2)
- 1947 – Feestelijke Intocht Sinterklaas (Haarlem )
- Sinterklaas door de jaren heen in Zeeland
- 1949 – Aankomst Sinterklaas, Zandvoort
- 1958 – Raamsdonk Sinterklaas intocht
- 1986 – Sinterklaas intocht Waddinxveen
- 1960 – Intocht Sinterklaas, Hoogeveen
- 1960 – Intocht Brielle
- 1949 – Sinterklaas intocht Zandvoort
- 1949 – Licht en wamte in koude en duisternis
- 1928 – Intocht Volendam
- 1950 – Sinterklaas intocht Assen
- 1950 – Balikpapan Sinterklaas
- 1952 – Intocht van Sinterklaas in Amsterdam
- 2011 – Mikuláš
- 2014 – Krampus und Nikolaus Hausbesuch
- 1934 – Intocht Amsterdam
- 1924 – Sint-Maarten in Venlo
- 1934 – St. Nicholas Day In Austria Aka “Little Christmas” In Austria – Long Version
- 1927 – Sinterklaas en Zwarte Piet (op een Ezel) bezoeken een school
- 1937 – Sinterklaasviering te Dordrecht (Sint en Piet, dragen maskers -maskerade)
- 1969 – Intocht Baarn
- 1960 – Sinterklaas intocht Hoogeveen2
- 1955 – Sinterklaas komt aan per helikopter (Den Haag)
- 1961 – Sinterklaas aankomst per trein te Den Haag
- 1962 – Sinterklaas aankomst in Deventer
- 2016 – Het geheim van de Zwarte Sinterklazen (Scheer -Wild Geraas)
- 2015 – en we zingen en we springen (in het Frans!)
- 1933 – Krampusumzug 1933 – Habergeiss
|
Illustraties: |
- 1835 – Kinderspelen en vermakelijkheden-momaangezicht Sinterklaas
- 1880 – Zwarte/gemaskerde knecht uit Proza en Poezie van Goeverneur
- 1750 – Elk is verblijd als Sinter Klaas rijdt – Centsprent Kannewet
- 1881 – Tante Jet als Zwarte Klaas
- 1960 – Vroom & Dreesman reclame – Zwarte Piet met ketting
- 1900 – De Zwarte Sinterklaas van de Veluwe
- Mikuláš a čert a anděl (Tsjechië)
- 1892 – Sint met bezem-Echo van het Zuiden
- 1869 – Intocht met donkere figuur
- 1875 – St. Nicolas Valse pour Piano
- 1840 – De beminnelijke Gerrit–Roelf Gerrit Rijkens
- 1846 – Sinterklaassjabloon lijkend op Beminnelijke Gerrit
- Jr. 80 – Illustratie snoepverpakking jaren
- 1833 -1855 Volksprent, Sint Nicolaes te paerd gezeten1
- 1890 – St. Nicolaasspel
- 1870 – Nicolaus ist nicht so schlimm.
- 1866 – Reclameprent
- 1869 – Der Niklo (St. Nicolaus) Abend – Kollarz
- Sint Nicolaas te paard
- 1885-1890 Sint Nicolaasspel
- jaartal onbekend – Knecht Ruprecht met hoorns
- 1806-1830 – Ziet Bisschop Sint Niklaas, ô Kindren hier te Paard! (Volksprent)
- 1797-1826 – Volksprent (houtsnede)
- 1850 – Sinterklaas (Kindervreter)
- 1863 – Santa Claus 1st picture by Thomas Nast
- 1876 -Kinderfeesten
- 1915 – Sunbonnet babies in Holland
- 1947 – Illustratie ‘Sint Nicolaasfeest’ in modern jasje
- 1885 – Sinterklaas, Goed heiligman (versje)
- 1958 – Intocht Amsterdam
- 1875 – Nieuwe Nederlandsche Kinderprenten. (Funke’s Prenten.) – St.Nicolaas en zijn knecht. – No.137
- ca. 1900 – Sint Nicolaas en zijn knecht
- 1930 – Advertentie illustratie
- Jaren 60 – Illustratie (mand -geschenken)
- Voor 1920 – ‘Wildgeraas’ met een bel
- Vóór 1920 – ‘Wildgeraas’ met een bel2
- Vóór 1900 – Duits bordspel – St. Nikolausspiel
- 1890 – Piet te paard
- Vóór 1970 – Zak zout / Roe
- 1900 – Boekje: Rijmpjes en Raadgevingen (surprise)
- Jaren 70 – Paardje draagt de manden en de zakken met geschenken.
- Jaren 60 – ‘Wildgeraas’ Kloppen en bonzen op ramen en deuren.5
- Jaren 60 – Sok ophangen voor het slapen gaan.
- Vóór 1965 – Sinterklaaspapier – Inpakpapier
- Vóór 1975 – Sinterklaaspapier / Inpakpapier
- Vóór 1990 – Sinterklaaspapier / Inpakpapier
- 1878 – Boekje: Kinderdeuntjes en Wiegeliedjes
- Vóór 1970 – ‘Wildgeraas’ kloppen en bonzen
- Jaren 60 – ‘Wildgeraas’ Kloppen en bonzen op ramen en deuren
- Jaren 70 – Mand met geschenken
- Jaren 70 – ‘Wildgeraas’ Kloppen en bonzen
- 1900 / 1925 – Het amusante V & D spel voor de jeugd
- Ca. 1870 – Boek: St. Nikolaas een sprookje door A.C.W. Staring
- 1890 – Mand met Sinterklaascadeaus
- 1934 – Stoute kinderen in de zak (De Gruyter’s Reclame / Brochure)
- 1934 – Lawaai maken / Bange kinderen (De Gruyter’s ‘Reclame – Brochure)
- 1970 – Stout kind in de zak!
- 1890/1900 – Piet te paard
- 1960 – Sinterklaas / Geschenken / Mand
- 1890/1900 – Huisbezoek / Geschenken / Mand
- 1950 – Schoorsteen / Geschenken / Mand
- 1950 – Stout kind in de zak / Bang maken (van kinderen)
- 1955 – Sint Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
- 1960 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
- 1986 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
- 1985 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
- 1955 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Feestmaandpapier
- 1930 – Zak / Stout Kind
- 1960 – Speculaaszakje / St. Nicolaasfeest kenmerken
- Servet – Saint Nicolas (Frankrijk – Strasbourg)
- Chocolade wikkel – Krampus (Oostenrijk)
- 1960 / 1965 – Sinterklaaspapier (Lawaai maken)
- 1960 – Sinterklaaspapier (Stout kind in de zak)
- 1965 – Chocoladereep wikkel
- 1800 / 1833 – Volksprent ‘Leven van St. Nicolaas – Vie de Saint Nicolaas
- 1850 / 1870 – Volksprent
- 1812 / 1850 – Volksprent
- 1833 / 1855 – Volksprent ‘Sint Nicolaes te paerd gezeten…’2
- 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
- 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
- 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
- 1828 – Centsprent
- 1955 – Sinterklaasfeest / Verwijzend vingertje van de Sint
- 1955 – Zwarte Piet / Ezel
- 1990 – Sinterklaaspapier (Zwarte Piet op paard / ezel)
- 1965 – Sint Nicolaas komt in de stad
- 1950 /1960 – Etalageplaat
- 1920 – Stout kind in de zak / Verwijzend vingertje (Bang maken)
- 1960 – Papieren schaal (Lekkernijen)
- 1960 – Sinterklaaspapier / Bakje opzetten
|
Postkaarten: |
- Krampus
- Sint met roe (1)
- Sint met roe (2)
- Kerstman met ketting 2
- Kerstman met ketting 1
- Kerstman met roe (Finland)
- Befana op weg naar de schoorsteen
- Père Noel bij de schoorsteen (2 maal)
- Kerstman stopt kind in zak (duorol)
- Joelkabouter met slee en joelbok 2
- Gruss vom Krampus und Nikolo
- Nikolo und Krampus (Ernst Kutzer)
- Pere Noel bij schoorsteen
- Sinterklaas en Pieten op stoomboot, jaren 70
- 1931 – Postkaart ‘Groeten van St. Nicolaas’
- Jaren 50/60 – Postkaart (België -Nederland)
- 1959 – Postkaart (België – Nederland)
- Jaren 60 – Postkaart ‘Vive Saint Nicolas’
- Jaren 50/60 – Postkaart ‘Vive St. Nicolas’
- 1967 – Postkaart (België – Nederland)
- 1963 – Postkaart (België – Nederland)
- Jaren 1920 – Postkaart ‘Groeten van St. Nikolaas’
- 1928 – Postkaart ‘Groeten van St. Nicolaas’
|
Schilderijen: |
- 1703 – Feestelijkheden van Sint Nicolaas , Matthijs Naiveu
- 1770-1825 St Nicolaas Avond van S.A. Krausz
- 1921 – Beeld en glas-in-lood Sint Nicolaas Denekamp (met Knecht Ruprecht?) en Zwarte Piet
- 1837 – Nederlandse Sint in de VS. “Santa Claus, or St. Nicholas”
- 1800 – Sankt Nikolaus und sein Knecht in einer Münchner Bürgerstube
- 1820 – Aquarel Sankt Nikolaus und Krampus – Xaver von Paumgarten
- Sint Nicolaasspel met geschenken in de manden
- 17de eeuw – ‘Aquarel’ Cornelis Dusart.
- 1991 – Chocoladefiguur Zwarte Piet met roe en zak
- 1700 / 1899 – Sint Nicolaasfeest (schilderij)
|