Legende


Een legende (afgeleid van het Latijn legenda, een gerundivum met de betekenis wat gelezen moet worden) is oorspronkelijk een alternatieve levensbeschrijving van een heilige met toegevoegde fictieve elementen, waarin aan de betreffende persoon allerlei wonderen toegedicht worden. Van het woord legere is via lectus (gelezen) en lectio (lezing) het Nederlandse woord les afgeleid. Als genre behoort een legende tot het volksverhaal.

Onder legende verstaat men tegenwoordig dan ook een traditioneel christelijk (met name katholiek) volksverhaal, waarin een centrale rol is weggelegd voor een heilige, Jezus Christus, Maria, of een heilig voorwerp. De verhalen kunnen bijvoorbeeld gaan over Bonifatius, Sint Nicolaas en daarnaast over een hostie die niet verbrand kan worden, een bron die geneeskrachtig water verschaft, of een heiligenbeeld dat steeds op een bepaalde locatie terugkeert.

Lees hier over de Legenden van Sint Nicolaas

 

Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:

Teksten:
  1. 1644 – Sint Niclaes. den 6. December.
  2. 1768 – “Vrees niet, en maak niet veel geraas, Ik ben ‘t; ik toon u Nicolaas.”
  3. 1860 (1861) – Amsterdammers, als goede Sint Niklaasmannen, […], in den nacht tusschen den 5den en 6den December, de schoenen en korfjes hunner kinderen met vergulde koek gevuld
  4. 1614 – In Licien leyt een stadt Patharas wt vercoren,
  5. 1664 – Dien geen die welck // sijns moeders melck Niet suygen wou
  6. 1645 – Om dochters ongheschent te houwen   Heeft hy die ‘s nachs gheworpen goudt,
  7. 1948 – Legende van Sint Nicolaas
  8. 1887 – Het witte paard, waarop Sint-Nicolaas rijdt, zal wel een muilezel zijn en de de zwarte knecht die den naam van Pieter-me-knecht draagt, zal wel een schepsel van de volksverbeelding wezen, uit de behoefte aan kontrasten geboren. 7-12
Legenden:
  1. (De legende van) het koren
  2. Drie meisjes (bruidsschat), legende Aurea
  3. Kindheidsverhalen
  4. Legende van de drie studenten
  5. Nicolaas redt drie ter dood veroordeelden en drie gevangenen (Stratelaten legende)
  6. Nicolaas stilt de storm
  7. Redding van de zoon van de edelman
  8. Redding van het kind in het kokende water van het badje
  9. Spiridon van Kos
Illustraties:
  1. Bij de legende van de Drie Meisjes
  2. Nicolaas stilt de storm (legende)
  3. Sint Nicolaas in Wapens (Heraldiek)
  4. 1425 – Sint Nicolaas schenkt de drie meisjes hun bruidsschat
  5. 1425 – Sint Nicolaas staat tijdens het wassen rechtop in zijn badje.
  6. Stratelaten legende
  7. Vóór 1900 – Duits bordspel – St. Nikolausspiel
Schilderijen:
  1. 1332 – Duivel met kind (Scenes uit het leven van Sint Nicolaas)
  2. Fresco’s van Sint Nicolaas
  3. Iconen van de heilige Nicolaas
  4. Oudste Fresco van Sint Nicolaas in Nederland (Walburgiskerk, Zutphen) 15e eeuw
  5. 1425 – Redding van de zeelui, Scene uit het leven van de Hl. Nicolaas van Bari (Wonderen)
  6. Sint Nicolaas in Glas-in-lood – Zanesville Ohio VS
  7. 1605 – SinterClaes op de dam in Amsterdam
  8. 1904 – Sint Nicolaasbeeld (Café De Bisschop)2
  9. 1585 – De vrijgevigheid van de H. Nicolaas
  10. 2017 – Het huidige kantoorgebouw café De Bisschop uit 1934
  11. 1922 – St. Nicolaasbeeld / Gevelsteen (‘Café De Bisschop)