Goedheiligman/goedhuwelijksman


Een van de legenden van Sint Nicolaas is die van de drie meisjes die hij door het werpen van geld (in de schoen) behoedt voor een leven in de prostitutie. Dit wordt ook wel de legende Aurea genoemd. Het geld wordt gebruikt als bruidsschat waardoor ze eerbaar kunnen trouwen. Vandaar dat Sint Nicolaas vaak wordt aangeroepen om op enigerlei wijze als huwelijksmakelaar op te treden. De link met voortplanting en vruchtbaarheid zoals die ook op andere wijze in het Sint Nicolaasfeest terugkomen is hier goed te leggen.

 

 

Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:

Teksten:
  1. 1644 – Sint Niclaes. den 6. December.
  2. 1645 – Heer! ’t is morgen Sinterklaas; De Bruigom moet,[…]Sijn Bruidje deze nacht wat in ‘er schoentje geven.
  3. 1654 – Sinter Klaas voor de kinderen
  4. 1655 – ZInter-Klaas heeft van de nacht
  5. 1659 – Dat de Jonghe-luy hem loven met geraes. […] W’ hebben immer een veel goeder Sinte Claes:
  6. 1667 – Lof van Sinter Claas Brande wijn
  7. 1667 – Op een Sinter Klaas-gift van Glas geblasen
  8. 1678 – Een St. Nikolaas Avond – “Ze hebben in Sint Niklaas kraamen Me wat Klaas-goet opgedaan” Die men moe was in sijn Spanjen…
  9. 1720 – Ik had gehoopt een Vrouw te krygen van Sint Klaas
  10. 1709 – Sinterklaaszang, aan Fillis
  11. 1718 – Wens ik hem dat al het Roet: Valt uyt d’Schoorsteen op syn Snoet.-Vrysters Klagt, Over Sint Nicolaes
  12. 1730 – Zinter-Klaas Vreugd
  13. 1752 – Dat Sinter-klaas Den ouden baas…
  14. 1765 – Wilje jou schoen van Nacht niet voor mijn Bed komen zetten?…
  15. 1779 – Op de markt van Sint Niklaas!
  16. 1780 – Sinter Klaes sal Peet dan wesen, De naem van ‘t kint sal Klaesje zijn,
  17. 1783 – Dien Sinterklaas op stelten/ Sint Felten
  18. 1790 – Dien Sinterklaas op stelten/ Sint Felten
  19. 1800 – Sint Niklaas is ’t niet, ô neen! Die, gelyk een- spooker, ’s Nachts u door den Schoorsteen heen…
  20. 1802 – Zij laggen om Zint Nicolaas Die met een ketting loopt, En maakt een drommels groot geraas 
  21. 1809 – Want offschoon beiden een paar deftige Heiligen zijn, scheppen de vrome Kristenen ‘er toch een boosaardig vermaak in, om ter hunner eere, elkander, en hun kinderen, de stuipen op het lijf te jagen
  22. 1813 – “Oranje St. Nicolaaszang.”
  23. 1817 – “Ik zal op St. Niklaas, u zoenen als ik kan,[….] Verkleed en zwart gemaakt, komt Jan het huis in, maar…”
  24. 1825 – De heilige gaat rond en reikt de berkenroê – Spanje (verbannen roe! niet gelukt)
  25. 1833 – “De andere kindertjes weten niet beter, of daar bestaat nog een Sint Nikolaas, en men maakt hen doorgaans bevreesd met den een of anderen wonderlijk aangekleeden of opgeschikten man.”
  26. 1836 – Voor jongen en voor ouden. Komt, vieren we ook met zoet geraas Het vrolijk feest van Sint-Niklaas
  27. 1837 – Zij nam zich daarbij in acht, den goeden Kinder-heilig niet tot een’ bullebak te maken
  28. 1838 – En werkelijk zag ik in mijne verbeelding, hoe menige aanvallige de sierlijke surprise met blijde verrassing ontving,”
  29. 1845 – …nadat de Heilige man, onder allerlei afzigtelijke gedaanten, zich des avonds te voren van de braafheid en gehoorzaamheid der kleinen overtuigd heeft…
  30. 1849 – “Ik heb ’t nog niet vergeten, dat hij mij, verleden jaar, in zijn zak wou stoppen en meênemen naar Spanje.”
  31. 1850 (voor 1850) – Geen zwarte kop Met huiden om het lijf geslagen En hoornen op. Geen ketens ramm’len langs de keijen
  32. 1860 – Menig surprise wordt weêr verwacht
  33. 1860 (1861) – Amsterdammers, als goede Sint Niklaasmannen, […], in den nacht tusschen den 5den en 6den December, de schoenen en korfjes hunner kinderen met vergulde koek gevuld
  34. 1870 (1872) – Zijn trouwe knecht Ruprecht verzelt hem. Schimmel is beladen met pakken en zakken vol van alle denkbare kostelijkheden, hoewel er ook een groote zak langs zijne zijden hangt, bestemd tot ontvangst van…
  35. 1715 – Met Hooy en Water dienst te doen, Aan ‘t Paard van Zinter-klaas
  36. 1870 – Zijn trouwe knecht Ruprecht verzelt hem.
  37. 1949 – De Belzebok
Legenden:
  1. Drie meisjes (bruidsschat), legende Aurea
Illustraties:
  1. 1425 – Sint Nicolaas schenkt de drie meisjes hun bruidsschat
  2. 1821 – Sint Nikolaas
  3. 1878 – Boekje: Kinderdeuntjes en Wiegeliedjes
Postkaarten:
  1. Jaren 20 – Postkaart
Schilderijen:
  1. 1585 – De vrijgevigheid van de H. Nicolaas
  2. 1975 – Sint Nicolaasbeeld in de Efteling (Kaatsheuvel)