Sint Nicolaas Markt


In de late Middeleeuwen was Sint Nicolaas een belangrijk feest. In die tijd gingen feesten vaak vergezeld van markten en kermissen. Men ging eerst naar de kerk en na de mis was er buiten van alles te doen. Zo ook op het Sint Nicolaasfeest. Deze Sint Nicolaasmarkten waren heel populair. Van heinde en verre kwamen mensen om hun Sint Nicolaas inkopen te doen. Want op Sint Nicolaas was het de gewoonte dat men cadeautjes gaf aan dierbaren, maar ook aan arme mensen.

Een bijzonder gebruik op deze markten was het geven van een speculaasvrijer. Dat was een grote speculaaspop die met goudpapier en suikerglazuur versierd was. Deze poppen kon je aan iemand geven als liefdesbetuiging. Nam het meisje de koek aan van haar potentiële vrijer dan was er al veel gewonnen. Meestal werd de verliefde jongeling enkele dagen later na kerktijd op de koffie uitgenodigd. Kreeg de jongen dan het hoofd van de koekvrijer, dan zat hij “gebakken”. Brak het meisje echter de benen van de koek af, dan kon de jongen “de benen nemen”. Een taaitaaipop aangeboden krijgen werd niet als een goed teken beschouwd.

Sinterklaas werd namelijk gezien als goedhuwelijksman (goedheiligman) en dat bleef hij dus op deze manier ook. (Denk hierbij aan de Legende van de Drie meisjes die een bruidsschat krijgen.) Zonen die buiten het huwelijk geboren werden, kregen vaak om deze reden de naam Klaas. (L. Janssen)

 

 

Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:

Teksten:
  1. 1779 – Op de markt van Sint Niklaas!
  2. 1678 – Een St. Nikolaas Avond – “Ze hebben in Sint Niklaas kraamen Me wat Klaas-goet opgedaan” Die men moe was in sijn Spanjen…
  3. 1316/1657 – Het volksgebruik was echter te diep ingeworteld; en in weêrwil van het verbod heeft later de viering van den St. Nicolaas-avond weder plaats gehad.
  4. 1667 – Op een Sinter Klaas-gift van Glas geblasen
  5. 1730 – Zinter-Klaas Vreugd
  6. 1782 – … wy gaven aan ieder der twee kindertjes een koekje en een popje; en toen waren de kindertjes ook zoo bly!
  7. 1833 – “Zij echter, die ter sluik op het St. Nicolaas feest hadden rondgewandeld, vonden, te huis komende, de Pietermanknecht te hunnent…
  8. 1853 – Een reizende hansworst te paard of op klompen, een vervaarlijk spook met rammelende kettingen in den schoorsteen om de kleine kinderen bang te maken… (ook Popanz)
  9. 1715 – Met Hooy en Water dienst te doen, Aan ‘t Paard van Zinter-klaas
  10. 1887 – Alberdingk Thijm: Het volk liet zich zoo gemakkelijk de genoegens niet afhandig maken, die met […] St. Nikolaasvermaken gepaard gingen. De natuur is sterker dan de leer!
  11. 1792 – Elter, Geschwister und Gesinde bestreven sich um die Wetten den Kleinen, durch Mummereien Poldern und alle Alfanzereien unsers Knechts Ruprecht mit Furcht und Schrecken zu fullen, ehe sie ihnen den Himmel d.i. die Bescherungsstube aufthun.
Legenden:
  1. Drie meisjes (bruidsschat), legende Aurea
Illustraties:
  1. 1861 – Sinter Nicklaesmarkt, staalgravure van Charles Rochussen uit de Almanak voor Holland 1862
  2. 1750 – De Sinterklaaskermis
  3. 1550-1600 – De boere kermis
Schilderijen:
  1. 1807 – Sint Nicolaasmarkt met een kraam met taaitaai