De roe of gard is een vast onderdeel van het Sint nicolaas feest (naast zwart gezicht, zak en ketting) en alhoewel door pedagogen in de ban gedaan als attribuut nog steeds goed bekend. De roe wordt vaak als strafwerktuig gezien, waarbij er soms mee achterna gezeten of geslagen werd, maar vaker nog werd een roe in een schoen gestoken ten teken van straf of als teken dat men te oud was om cadeautjes te krijgen. In dit laatste geval werd iemand soms ook afgezouten waarbij een zakje zou in de schoen werd achter gelaten. De roe staat ook voor vruchtbaarheid, iets dat zeer zeker een rol speelt in het Nederlandse Sint Nicolaasfeest waarbij deze als goedhuwelijksman (goedheiligman) bekend stond. In de samenvloeiing van de begeleider van Sint Nicolaas en Sint Nicolaas zelf is deze andere betekenis ook belangrijk. In andere Europese landen zien we het gebruik van de roe als vruchtbaarheidssymbool nog sterker terug.

Een symbool van vruchtbaarheid uit heidense tijden ook. Dit is nog steeds zichtbaar als vruchtbare jonge vrouwen met de roe worden geslagen zoals dat in andere regio’s gebeurt en ook op de waddeneilanden nog een rol speelt. In nederland wordt de roe officieel niet meer gebruikt, maar in traditionele Sinterklaasliedjes wordt hij nog steeds genoemd. Ook inpakpapier is er vaak mee versierd net als met andere symbolen uit de Sinterklaastraditie. En ook nu de roe geen grote rol meer speelt, worden kinderen in de aanloop naar het feest vaak gewaarschuwd lief te zijn omdat ze anders geen cadeautjes krijgen. Op die manier is de roe er eigenlijk nog steeds. Sint en Piet zelf kan het niet meer schelen of de kinderen stout zijn of lief! Dat zeggen ze ook tegen de volwassenen als ze het horen!  Hoewel de roe niet meer als bangmaker wordt ingezet, kan hij wel als accessoire meegedragen worden. Een teken ook van waar de figuur van Zwarte Piet vandaan komt.

NB: Andere kenmerken van de compaan van Sint zijn vaak huiden een hoorns. Soms is het zo dat een figuur alle kenmerken van de helper heeft en toch Klaas of Sinterklaas genoemd wordt. Hoe dit zit wordt verklaard in de tab Begeleiders van de Sint in Nederland onder  “Vermenging van Sint Nicolaas en zijn begeleider”. en bij het kenmerk duorol.

Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:

Teksten:	1316/1657 – Het volksgebruik was echter te diep ingeworteld; en in weêrwil van het verbod heeft later de viering van den St. Nicolaas-avond weder plaats gehad. 1779 – Op de markt van Sint Niklaas! 1814 – Dezen brengt hij, in den schoê, ,,Niets dan slechts een’ berken roê – Sint Nikolaas 1821 – De Bullebak – Kleinen Andries 1821 (1823) – Dat Sint Niklaas, manhaft, te paard, 1825 – De heilige gaat rond en reikt de berkenroê – Spanje (verbannen roe! niet gelukt) 1827 – The similarity between the Italian Beffana (Befana) and the ideal [black!] Sandy Claus of the American children is curious. 1829 – Nu trad de gewaande Sint Nikolaas een paar stappen naderbij en riep nog eens, met eene nagemaakte grove stem: “Zijn er ook stoute kinderen?” 1835/1840 – Nimmer, nimmer zal ik meer voor Sinter Klaas spelen (zwart momaangezicht) 1843 (1894) – Boems! d’r valt ‘n roei, en strompelt Pieter brommend uut de kas. 1873 – Wij hebben weinige dagen geleden, op nieuw St. Nicolaas gevierd 1880 – Sint Nicolaas-avond – Zwarte knecht/masker 1883 – Schoorsteenvegersbaas, knecht van Sinterklaas 1895 – Het doode Paard – W. Metz Tz. 1897 – Het St. Nicolaasfeest op Texel 1928 – Hierop staan en liggen het speelgoed, de taai-taaipoppen en suikerbeesten die Sint en Piet ‘gereeje’ hebben. 1934 – De zevende geschminkte Zwarte Piet 1810 – Sint Nicolaas Zie eens Mietje! 1814 – St. Nikolaas en het stoute Mietje 1850 (voor 1850) – Geen zwarte kop Met huiden om het lijf geslagen En hoornen op. Geen ketens ramm’len langs de keijen 1802 – … dat men, op den dag, die aan eenen roomschen Heiligen, St. Nikolaas genaamd, gewijd is, kerels verkleedde en zwart maakte, … 1821 – Al doet uw naam hen beven, Gij komt toch lekkers geven.[…] Dat nooit geen roede uw oog verschrikk’, Maar ’t loon der deugd uw ziel verkwikk’. 1822 – Waarom, met zoo benaauwden blik, Den schoorsteen ingekeken?… Geen bullebak is hij, geen akelig spook 1823 – “Met een’ zwaren stap ging hij nu langzaam in de kamer, bleef voor de kinderen staan met ene lage baard, grooten neus en eene gard in de hand. 1825 – zij zetten elk een’ nieuwen klomp, met hooi en haver gevuld, onder den schoorsteen, en vroegen wel vijf-en-twintig maal aan hun moeder, of zij geloofde, dat St. Nikolaas wat brengen zoude?” 1827 – en nu zagen wij, zoo wij meenden, duidelijk St. Nicolaas met een zwart gezigt, met eene ruige muts op, en eene zweep en roede in de hand, de deur uitsluipen. 1831 – “Men doet, namelijk, gelijk ieder weet, Sint-Nikolaas niet slechts verschijnen, om de kinderen vrolijk te maken,[…] met oogen van vuur, met kettingen, met beestenhuiden, 1834 – Daar speelt Sint Nikolaas de baas, […] Hij heeft een keten aan zijn been; Ik bid u, ga er toch niet heen, 1844 – of liever sporen daarvan hebben nagelaten, bewijzen de St. Nicolaas-mannen, St. N. varkens, en ander bakwerk; maar ook het geraas maken 1848 – En dan dat gerammel van ketens en dat geklets op klompen en dat vervaarlijk gebrom en gebrul….. foei! 1849 – “Ik heb ’t nog niet vergeten, dat hij mij, verleden jaar, in zijn zak wou stoppen en meênemen naar Spanje.” 1845 – Zie de maan schijnt door de bomen, makkers staakt uw wild geraas! (lied en muziek) 1849 (1852) – De deur slaat open en Sint-Nikolaas treedt in, Al grommend in den baard, die afstroomt van zijn kin; Een masker voor ’t gelaat – afschuwelijk van kleuren… 1860 – met de groote bisschopsmuts op het hoofd en voor het overige gehuld in een wollenkleed of in een beddelaken, vergezeld van zijnen minder heiligen dienaar, Pluto, Zwarteman, of knecht Ruprecht geheeten.” 1860 – Menig surprise wordt weêr verwacht 1860 – Kom, doe dat leelijk mom eens af 1860 – Misschien komt hij weer met vuurige oogen, met ketenen rammelend, in een beestenhuid… “dat praat ge hun… in nog geen eeuwen uit het hoofd.” 1820 – Kindereter – dat Sint Nicolaas geschenken bragt en dat hij eenen straffen vent den Kinderëter vooruitzond om te zien of zij zich zoo wel gedragen hadden… 1850 – Buiten het vertrek horen wij een zwaren stap en eene grove stem. […] Het is een nagemaakte Sint-Nicolaas, een schrikbeeld… 1860 (1861) – Amsterdammers, als goede Sint Niklaasmannen, […], in den nacht tusschen den 5den en 6den December, de schoenen en korfjes hunner kinderen met vergulde koek gevuld 1866 – …denk toch om je schoe […]Kreeg je morgen ‘reis een roê? 1869 – …hadden we kunnen vermoeden dat de angstverwekkende knecht met zijn bokkenfacie en zijn afzigtelijke horens de zoon van vaders oppasser was 1934 – … onder aanvoering van den echten Zwarte Piet, die de Hoofdpiet werd genoemd. (Het waren moet men weten echte negers uit Suriname, …) – 1915 – Children are afraid of the black servant, for he carries a long stick and a great bag. 1663 – Hy sit, en maeckt Sinte-Claes-garden; 1930 – Bij ons is er de Zwarte Piet uitgegroeid. Het woord nikker moet men niet misverstaan. Het betekent plaaggeest. Vgl. het Duitse necker. 1970 – Ons knechtje werd boos, hij bromde “boe hoe”, En riep: deze bengel krijgt zeker de roe! (Het knechtje van Sint Nicolaas) 1984 – Zwarte Piet, verhaaltjes en tekeningen van kinderen 1970/1980 Stoute kind’ren, zegt hij, krijgen knorren, zegt hij, of een zakje, zegt hij, met wat zout. 1874 – dat van eene roede geen sprake scheen te zijn, gansch in strijd met hetgeen ge in uw boekjes steeds van St. Nicolaas hadt gelezen; … 1877 – Hoe de goede bisschop op zijn gevleugeld paard gezeten en van zijn zwarten knecht vergezeld… halve takkenbossen bij wijze van gard in de hand. 1878 – … en zijn met de zak en roede gewapende knecht… 1884 – dat men hem later tot boeman gemaakt heeft, die bangmaakt door zijn zwarte knecht en liefst ook in roeden handelt om de stoute kinderen te straffen. 1792 – Elter, Geschwister und Gesinde bestreven sich um die Wetten den Kleinen, durch Mummereien Poldern und alle Alfanzereien unsers Knechts Ruprecht mit Furcht und Schrecken zu fullen, ehe sie ihnen den Himmel d.i. die Bescherungsstube aufthun. 1791 – … met bedreigingen van den zoognaamden bullebak, of den zwarten man, die hen zal medenemen of opeten, indien zij niet zoet zijn en daadlijk gehoorzamen? 1930 – dat de heilige man zich niet ontzag z’n knecht bij te staan bij het versjouwen der kist. 1637 – Nu op Krucken dan op Stelten, ‘t Is te deerlijck, maar Sint Felten Dans’op kromme voeten recht.
Tekstbron:	1810 – Het leerzame prenteboekje voor kinderen 1821 – Voorvallen en merkwaardigheden uit het leven van den kleinen Andries 1850 – Sint Nikolaas en zijn knecht (complete versie) 1871 – De Volksvermaken 1895 – Sint Nicolaas vertellingen – W. Mets 1850 – Sint Nikolaas en zijn knecht (incomplete versie dbnl) ca. 1900 – Sint Nicolaas en zijn knecht
Begeleiders:	Hans Trapp Perchten Père Fouettard/Saint Fouettard/Vader Geselaar
Foto's:	1829 – De Nederlandsche kindervriend : in gedichtjes voor de welopgevoede jeugd 1913 – Sint Nicolaas-optocht door Utrechtse studenten 1914 – Sinterklaas met zijn Pieten, Bergen op Zoom 1920 – Piet en Sint te paard, Bergen op Zoom 1927 – Sinterklaas en Zwarte Piet (huisbezoek) 1927 – Sinterklaas en Zwarte Piet, school bezoek te Soest 1934 – Intocht amsterdam , met de zevende Piet 1935 – Vereniging ‘Sint Nicolaas voor allen’ (Nijmegen) 1940 – Sinterklaas met zijn Zwarte Pieten, Reek 1942 – Intocht Sinterklaas, voor de oude Jongensschool, nu Johan Frisoplein 2 1942 – Intocht Sinterklaas, voor de oude Jongensschool, nu Johan Frisoplein 1 1944 – Intocht Sinterklaas met Pieten 1944 – St. Nicolaas in de schuilkelder van de school aan de Dominicanenstraat 1945 – Intocht Eindhoven 1945 – Sinterklaas bij de Vlisco 1948 – Intocht Marken, (maskers, roe, ketting) 1948 – Pieten met maskerade, roe, zak en ketting 1950 – Aankomst van Sint Nicolaas op het station Vught. 1952 – Zwarte Pieten (Sint-Ignatiuscollege te Amsterdam) 1952 – Sinterklaas en Zwarte Pieten gezelschap 1952 – Sinterklaas en Zwarte Pieten, Helmond 1952 – Zwarte Piet en Sint in Eindhoven 1953 – Sint op de Prins Willem I scouting groep 4 Eindhoven (ketting) 1960 – Intocht Assen 1960 – Sinterklaas en Zwarte Piet op school, Oosterpoort, Groningen 1960 – Zwarte Piet met roe, zak en ketting 1961 – Intocht Assen 1963 – Pieten te paard, intocht Bergen op Zoom 1964 – Intocht Surhuisterveen 1964 – Portretfoto (Sinterklaas-3 Pieten-2 herauten) 1965 – Zwarte Pieten, Oranje Vereniging Tivoli, Eindhoven 1982 – Onderzeedienst Sint Nicolaasfeest 2012- Ass de Kleeschen haut och bei Iech komm? (Luxemburg) 2014 – BEFANA CON BARBO 2014 – Krampus Travisio Italië 2015 – Tuifltog Sterzing Vipiteno Intocht in Mill, ca. ? Sinterklaas en Zwarte Piet (Berlicum) Sinterklaas en Zwarte Piet op bezoek bij een rooms-katholieke Zeeuwse familie in klederdracht Sinterklaas en Zwarte Piet op bezoek bij pastoor (Cromvoirt) 2013 – BELGIE – NIKOLAUS UND HANS MUFF 1960 ? – TSJECHIE – NARODNI – Čerti met roe 1948 – Piet heeft geen pruik en draagt een narrenmuts. 1996 – DUITSLAND-Nikolaus-und-Schwarzer-Pitt 1954 – Zwarte Pieten op scooters 1960 – Sinterklaas en Zwarte Piet, huisbezoek 1963 – Intocht Amsterdam 1929 – Speeltuinvereniging Vooruit; Vertrek van Sint Nicolaasoptocht (Ede) 1936 – Zwarte Piet draagt een masker 1923 – Klassenfoto met Sint en Piet 1934 – Amsterdamse Sinterklaasintocht met de 7! Zwarte Pieten. 1934 – De zevende Zwarte Piet 1911 – Sinterklaas, twee Zwarte Pieten en een figuur met puntmuts onder een baldakijn 1911 – Sinterklaas, twee Zwarte Pieten en een figuur met puntmuts voor een kerkportaal 1938 – Sint Nicolaasfeest voor allen in De Vereeniging te Nijmegen. Sinterklaas en Zwarte Piet (met ketting!) 1950 – Sint Piterfeest in Grou 1962 – Zwarte Piet op schoorsteen 1948 – Sinterklaas wordt geëscorteerd door twee Zwarte Pieten en inspecteert het ere-peloton Mariniers, Soerabaja 5 december 1948
Films:	1927 – Sinterklaas en Zwarte Piet (op een Ezel) bezoeken een school 1929 – Intocht Breda , schimmel op het dek! 1930 – Intocht Sinterklaas in roeiboot 1931 – Intocht Sinterklaas Oosterhout met Pieten te paard 1934 – Intocht Amsterdam 1934 – St. Nicholas Day In Austria Aka “Little Christmas” In Austria – Long Version 1941 – Sinterklaas, Zwarte Piet en herauten onder toezicht Duitse bezetter 1948 – Intocht Deventer 1948 – Sinterklaas intocht Deventer 1949 – Aankomst Sinterklaas, Zandvoort 1949 – Sinterklaas intocht Zandvoort 1950 – Balikpapan Sinterklaas 1950 – Intocht Assen (dl.2) 1950 – Sinterklaas intocht Assen 1950 – Sinterklaas intocht Tilburg 1952 – Intocht van Sinterklaas in Amsterdam 1958 – Sinterklaas in Waalwijk 1959 – Sinterklaasintocht (plaats?) 1960 – Intocht Brielle 1960 – Intocht Sinterklaas, Hoogeveen 1960 – Sinterklaas intocht Hoogeveen2 1968 – Intocht per trein, Velp 1969 – Intocht Baarn 1971 – Sinterklaas met Zwarte Pieten en herauten, Apeldoorn 1971 – Sinterklaas, Zwarte Pieten, Herauten, Spaanse edellieden Rotterdam 1975 – Kyllburg Eifel – Der heilige Nikolaus 1977 – Intocht Sleen 2010 – Krampuslauf Graz 2011 – Mikuláš 2012 – Kyllburg – Der heilige Sankt Nikolaus 2013 – Nikolaus und Krampus mit Tobias 2013 – Nikolausandacht Pfarrkirche Haiming 2014 – Krampus und Nikolaus Hausbesuch Sinterklaas door de jaren heen in Zeeland 2011 – Ei ei ei lo ass den Kleeschen hei !!! Luxemburg 2016 – Het geheim van de Zwarte Sinterklazen (Scheer -Wild Geraas) 1945 – Léiwe Kleeschen (gudde Kleeschen) – Ons verluere Sprooch – Luxemburg 1933 – Krampusumzug 1933 – Habergeiss
Illustraties:	1775 – Knecht -De nieuwe Sint Nicolaas-prent., Erven de Weduwe Jacobus van Egmont, 1797-1826 – Volksprent (houtsnede) 1806-1830 – Ziet Bisschop Sint Niklaas, ô Kindren hier te Paard! (Volksprent) 1810 – Sint Nicolaas- Zie eens Mietje 1814 – Sint-Nikolaas 1829 – Mietje en haar broertje, en andere vertellingen en gedichtjes voor lieve kinderen 1833 -1855 Volksprent, Sint Nicolaes te paerd gezeten1 1835 – Kinderspelen en vermakelijkheden-momaangezicht Sinterklaas 1840 – De beminnelijke Gerrit–Roelf Gerrit Rijkens 1840 – Sint te paard met een roetzwarte knecht als rasechte boeman 1846 – Sinterklaassjabloon lijkend op Beminnelijke Gerrit 1869 – Der Niklo (St. Nicolaus) Abend – Kollarz 1869 – Intocht met donkere figuur 1870 – Nicolaus ist nicht so schlimm. 1874 – Als St. Niklaas verschijn ik nu 1880 – Zwarte/gemaskerde knecht uit Proza en Poezie van Goeverneur 1881 – Tante Jet als Zwarte Klaas 1883 – Voor den knecht van Sinterklaas Speelt de schoorsteenvegers baas; 1885 – Tekening bij de Opera Mikuláš (Tsjechië ) 1885-1890 Sint Nicolaasspel 1890 – St. Nicolaasspel 1892 – Sint met bezem-Echo van het Zuiden 1892 – Sint met roe op paard – Echo van het zuiden 1895 – Gravure uit het blad ‘Katholieke Illustratie 1895 – Zwarte Knecht – Het doode paard. W. Mets Tz. 1900 – De Zwarte Sinterklaas van de Veluwe 1960 – Vroom & Dreesman reclame – Zwarte Piet met ketting Belgische Centsprent – knecht Belgische Centsprent – La saint Nicolas et saint Fouettard Belgische centsprent – zwarte knecht jaartal onbekend – Knecht Ruprecht met hoorns Jr. 80 – Illustratie snoepverpakking jaren Mikuláš a čert a anděl (Tsjechië) Sint Nicolaas met Heraut, Centsprent Veluwse Sinterklaaskerel 1821 – Sint Nikolaas 1835 – Illustratie naar schilderij Jan Steen (katholieke versie) 1849 – plaat 3 Daarop greep hij Alexander aan, lag hem over zijn knie en gaf hem zo’n duchtig pak slagen – Sint Nikolaasvertellingen (Van Schaick) 1850 – Sinterklaas (Kindervreter) 1850 – In plaats van wat moois, eene roede. In plaats van een vrolijk gezicht…. tranen;… 1762 – Maria Christina van Oostenrijk (1742-1798) 1876 -Kinderfeesten 1915 – Sunbonnet babies in Holland 1947 – Illustratie ‘Sint Nicolaasfeest’ in modern jasje 1958 – Intocht Amsterdam 1944 – Ketting en een zakje zout in een liederenbundel ca. 1900 – Sint Nicolaas en zijn knecht Jaren 60 – Sinterklaasmorgen (Roe) 1930 – Advertentie illustratie 1970/1980 of een zakje, zegt hij, met wat zout -1 1970/1980 of een zakje, zegt hij, met wat zout -2 Vóór 1900 – Duits bordspel – St. Nikolausspiel 1885 – Piet op paard Vóór 1970 – Zak zout / Roe 1900 – Boekje: Rijmpjes en Raadgevingen (surprise) Jaren 60 – ‘Wildgeraas’ Kloppen en bonzen op ramen en deuren.5 Jaren 60 – Schoen zetten, Wortel, Roe Vóór 1965 – Sinterklaaspapier – Inpakpapier Vóór 1950 – Sinterklaaspapier / Inpakpapier Vóór 1990 – Sinterklaaspapier / Inpakpapier 1942 – dreigt met roe… kijkt grijnzend aan Jaren 60 – ‘Wildgeraas’ Kloppen en bonzen op ramen en deuren 1936 – Sinterklaastafel / Roe 1900 / 1925 – Het amusante V & D spel voor de jeugd 1881 / 1893 – Bordspel 1890 – Mand met Sinterklaascadeaus 1934 – Kind met de roe. (De Gruyter’s Reclame / Brochure) 1890/1900 – Huisbezoek / Geschenken / Mand 1955 – Sint Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier 1960 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier 1986 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier 1985 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier 1955 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Feestmaandpapier 1960 – Sinterklaaspapier (Stout kind in de zak) 1800 / 1833 – Volksprent ‘Leven van St. Nicolaas – Vie de Saint Nicolaas 1850 / 1870 – Volksprent 1812 / 1850 – Volksprent 1833 / 1855 – Volksprent ‘Sint Nicolaes te paerd gezeten…’2 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’ 1955 – Sinterklaasfeest / Verwijzend vingertje van de Sint 1955 – Zwarte Piet / Ezel 1950 /1960 – Etalageplaat 1960 – Papieren schaal (Lekkernijen) 1960 – Sinterklaaspapier / Bakje opzetten Uit Magisk Jul (Noorwegen)
Postkaarten:	Hier Saint Nicolas genoemd Kerstman met roe (Finland) Kind doet Krampusimitatie Krampus Krampus (met cape) zittend op schoorsteen Krampus kijkt door het raam Krampus meisjes fruit winter Krampus op de schoorsteen Nikolo und Krampus (Ernst Kutzer) Père Noel bij de schoorsteen (2 maal) Sint met roe (1) Sint met roe (2) Sinterklaas postkaart jaren 60 Nederlandse tekst, waarschijnlijk buitenlandse postkaart 2016 – Postkaart ‘Saint Nicolas des Lorrains’
Schilderijen:	1665 – Het Sint Nicolaas Feest (2)- Katholieke Versie 1670 – Het Sint Nicolaas Feest (1) – Protestantse Versie 1685 – Richard Brakenburgh / ‘Het Sint Nicolaasfeest’ 1703 – Feestelijkheden van Sint Nicolaas , Matthijs Naiveu 1770-1825 St Nicolaas Avond van S.A. Krausz 1870 – Pieter-mijn-knecht van Gaetano Chierici Sint Nicolaasspel met geschenken in de manden 17de eeuw – ‘Aquarel’ Cornelis Dusart. 1991 – Chocoladefiguur Zwarte Piet met roe en zak 1690 – ‘Het Sint Nicolaasfeest’ / Richard Brakenburgh 1700 / 1899 – Sint Nicolaasfeest (schilderij)