Er zijn diverse bronnen waarin de (zwarte) Sinterklaas als de bullebak wordt aangeduid. (Tip: Kijk ook bij Kindervreter. en Popanz

De naam Bullebak werd gebruikt voor boze geesten en duivels en wordt al genoemd in de opsomming waarin ook Zwarte Piet staat uit 1766. Het betekent bulderend gezicht. Hij was vaak mismaakt en zwart (zie deze bron uit 1708)  Kinderen werden banggemaakt voor deze watergeest die kinderen die niet oppasten en naar hun ouders luisterden mee het water introk.

In een bron uit 1708 vinden we wel de bullebak maar niet in combinatie met Sinterklaas. Dit geldt ook voor de bron uit 1831. In bronnen uit 1749 en 1800 staat niet de bullebak genoemd, maar wel andere namen uit het boek van 1766 in verband met Sinterklaas. We zien deze bullebakkwaliteiten nog een hele tijd terugkomen in de persoon van Sinterklaas, vaak ook blijven ze echter in de handen van Zwarte Klaas ( onze Zwarte Piet!) Het laatste plaatje laat een buitenlandse mengfiguur zien waarin het kenmerk van de bullebak ook terugkomt.

 

Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:

Teksten:	1708 – “Die zwarte bullebak, mismaakt van top tot teen” 1749 – …hen dreigen, dat, als ze niet zoet zyn, de zwarte man, Piet met de pooten enz, hen zal by komen 1766 – Dus al wat onder naam van diergelyke grollen (Zwarte Piet) 1794 – Zo dra de kinderen weeten, wie die bullebak of de zwarte man is, dan lachen zij er mede 1811 – want grooter en leelijker bullebak, als jij bent, heb ik nog op geen’ St Nikolaas avond gezien. 1813 – Onlangs hadden wij St. Nicolaas avond….verschrikken door […] een’ zogenaamden bullebak 1815 – daarom is het bangmaken van jonge kinderen, voor bullebakken, zwarte mannen, voor St. Nicolaas, of wat van die natuur meer zij hoogst berispelijk 1821 – De Bullebak – Kleinen Andries 1822 – Waarom, met zoo benaauwden blik, Den schoorsteen ingekeken?… Geen bullebak is hij, geen akelig spook 1831 – “Anders komt de Bullebak, “En die steekt u in zijn’ zak.” 1837 – Zij nam zich daarbij in acht, den goeden Kinder-heilig niet tot een’ bullebak te maken 1847 – Daar was Sint Nikolaas waarlijk te goed en vriendelijk voor, om na zijnen dood voor een’ bullebak gebruikt te worden. 1849 – zoo als thans nog wel onverstandige lieden hunne kinderen met den bullebak, den zwarten man bang maken en naar bed jagen. Gij weet zelf wat voor fratsen met Sinterklaas worden uitgevoerd. 1878 – Sinterklaas, de ketting aan zijn been verried hem reeds 1892 – Hantje Plus is in de friesche Woudstreken een kinderschrik. 1853 – een met allerlei snakerijen gevuld korfje in de hand houdende, hebbende een hoed met vederen op het hoofd, welke vermomd persoon ook Bullebak (Popanz) genoemd wordt. 1848 – Toen zij klein, heel klein nog waren, hebt gij ze gedreigd met een bullebak en boeman, of met Sint-Nikolaas en den kinderdief als zij niet stil wilden zijn en niet zoet gingen slapen. 1884 – dat men hem later tot boeman gemaakt heeft, die bangmaakt door zijn zwarte knecht en liefst ook in roeden handelt om de stoute kinderen te straffen. 1791 – … met bedreigingen van den zoognaamden bullebak, of den zwarten man, die hen zal medenemen of opeten, indien zij niet zoet zijn en daadlijk gehoorzamen?
Tekstbron:	1637 – Over-zeesche zege en bruylofs-zangen
Foto's:	1937 – Sint Piter en Hansje Plus
Illustraties:	1840-1849 (184?) – Jaagt elkanderen geenen schrik aan 1849 – plaat 3 Daarop greep hij Alexander aan, lag hem over zijn knie en gaf hem zo’n duchtig pak slagen – Sint Nikolaasvertellingen (Van Schaick) 1850 – Sint Nikolaas bij stoute kinderen (Jan Schenkman 1e druk)