Letters, van deeg, banket of chocola


Op oude schilderijen zien we al letters van brooddeeg terug in de eenvoudigste vorm. (Kijk op de stoel op het schilderij hieronder.) Ook bakkers doen moeite hier iets moois van te maken. Later komen daarbij ook nog de chocoladeletters.

Een vrolijke ‘morgen’ in 1687, Cornelis Dusart. Sint Nicolaas ochtend in een eenvoudig gezin. Een bijzonder detail zijn de drie letters die op het stoeltje liggen: een T, een B en een D van suikergoed of koek. Zouden het de intitialen van de drie kinderen kunnen zijn? Het geeft in ieder geval aan dat in de zeventiende eeuw al snoepletters gebruikt zijn op het feest van Sint Nicolaas.

Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:

Teksten:
  1. 1850 – Sint Nikolaas in den kinderkamer (Schenkman)
  2. 1814 – St. Nikolaas en het stoute Mietje
  3. 1897 – Het St. Nicolaasfeest op Texel
  4. 1720 (eerder per abuis 1717) – Een Amsterdammer kwam gekleed als Harlekien, In schyn van Sinte Klaas, en deelden aan hun meeden
  5. 1730 – Zinter-Klaas Vreugd
  6. 1768 – “Vrees niet, en maak niet veel geraas, Ik ben ‘t; ik toon u Nicolaas.”
  7. 1792 – mijn bakhuis had ik zwart gemaakt, en ik rammelde zoo verschrikkelijk met de ketting, […] dat ik Sinter Klaas was, die nu reed
  8. 1852 – Kwam Nieklaas, die goede Sant, Naar gewoonte weêr in ‘t land, (Jan Vernielal)
  9. 1802 – Zij laggen om Zint Nicolaas Die met een ketting loopt, En maakt een drommels groot geraas 
  10. 1833 – “De andere kindertjes weten niet beter, of daar bestaat nog een Sint Nikolaas, en men maakt hen doorgaans bevreesd met den een of anderen wonderlijk aangekleeden of opgeschikten man.”
  11. 1836 – Voor jongen en voor ouden. Komt, vieren we ook met zoet geraas Het vrolijk feest van Sint-Niklaas
  12. 1837 – Sint Nikolaas, Die lekkre baas
  13. 1837 – Wij geven van dien overvloed, Een deel aan arme kind’ren…
  14. 1838 – En werkelijk zag ik in mijne verbeelding, hoe menige aanvallige de sierlijke surprise met blijde verrassing ontving,”
  15. 1840 – en nu zult gij er wel op rekenen, dat Sint Nikolaas bij mij ook aan u gedacht heeft…
  16. 1853 – Een reizende hansworst te paard of op klompen, een vervaarlijk spook met rammelende kettingen in den schoorsteen om de kleine kinderen bang te maken… (ook Popanz)
  17. 1801 – Wat is Sint Nicolaas toch goed, mijn trommel is gevuld…
  18. 1850 – Buiten het vertrek horen wij een zwaren stap en eene grove stem. […] Het is een nagemaakte Sint-Nicolaas, een schrikbeeld…
  19. 1860 (1861) – Amsterdammers, als goede Sint Niklaasmannen, […], in den nacht tusschen den 5den en 6den December, de schoenen en korfjes hunner kinderen met vergulde koek gevuld
  20. 1791 – maar zelfs meerbejaarden vinden op dien avond hun vermaak…
Tekstbron:
  1. 1850 – Sint Nikolaas en zijn knecht (complete versie)
  2. 1850 – Sint Nikolaas en zijn knecht (incomplete versie dbnl)
Foto's:
  1. 1980 – Sinterklaaslekkernijen
Illustraties:
  1. 1818 – Centsprent
  2. 1775 – Knecht -De nieuwe Sint Nicolaas-prent., Erven de Weduwe Jacobus van Egmont,
  3. 1770 – Wanneer Sint Nicolaas veel lekkernijen geeft
  4. 1780-1813 – Centsprent, De Sint Niklaasvreugd
  5. 1833 -1855 Volksprent, Sint Nicolaes te paerd gezeten1
  6. 1866-1902 – Volksprent, Geschenk voor de leergrage jeugd – No.76
  7. 1894 – Sint Nicolaastafel (kader van een centsprent)
  8. 1861 – Sint Nicolaastafel
  9. 1936 – Sinterklaastafel / Roe
  10. 1750 – Het bakken van “boekende flensjes” op St. Nicolaasavond
  11. 1750 – De Sinterklaaskermis
  12. 1833 – Sinterklaasetalage/Sinterklaastafel bij de banketbakker
  13. 1840 – de straten, waar de voornaamste winkels waren, werden druk bezocht.
  14. 1801 – Lotje krijgt een Sinterklaasgeschenk
  15. 1762 – Maria Christina van Oostenrijk (1742-1798)
  16. 1876 -Kinderfeesten
  17. 1947 – Illustratie ‘Sint Nicolaasfeest’ in modern jasje
  18. 1928 – Sinterklaas ochtend, Sinterklaastafel
  19. 1885 – Sint Nicolaastafel
  20. Vóór 1970 – Zak zout / Roe
  21. Jaren 70 – Mand met geschenken
  22. 1936 – Sinterklaastafel
  23. 1890 – Mand met Sinterklaascadeaus
  24. 1885/1900 – Sint Nicolaastafel
  25. 1885/1900 – Stoeltje zetten
  26. 1960 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
  27. 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
Postkaarten:
  1. Jaren 20 – Uitnodigingskaart
  2. 1904 – Uitnodigingskaart
Schilderijen:
  1. 1687 – Een vrolijke ‘morgen’ , Cornelis Dusart. Sint Nicolaas ochtend in een eenvoudig gezin.