1605 – SinterClaes op de dam in Amsterdam

Omschrijving:

Opmerking:

De datering van de gevelsteen ligt begin 17e eeuw, en gezien de datering van het schilderij van de leprozenommegang van 1604 waarop nog het uithangbord te zien is, is dat na deze datum, vandaar dat in de titel 1605 als jaartal wordt aangehouden.

De gevelsteen bewijst verder dat het volk wel degelijk wist hoe de Heilige Nicolaas eruitzag. Dit in tegenstelling wat soms beweerd wordt. Zie hiervoor de opmerkingen bij deze bron uit 1717. Er is ook een beeld van Sint Nicolaas dat dateert uit 1673 en dat nog steeds in de Begijnhofkapel staat. In het kantoor van de ABN-AMRO staat een beeld dat lange tijd samen met deze gevelsteen te zien was en dat dateert uit 1899.

De gewelfkoepels in de St. Nicolaaskerk zijn ook nooit aangetast geweest en dateren uit de 14e/15e eeuw.

De gevelsteen (of zijn voorganger het uithangbord) komt verder voor op de volgende schilderijen en foto’s:

1633
1811
1890
1904

De opmerkingen over de gevelsteen van Sinterclaes uit Amsterdam staan op p. 114/115 van de brontekst.

 


A: Al in 1564 wordt het pand naar Sinter Niclaes vernoemd; begin 17de eeuw zou het uithangbord plaatsmaken voor de gevelsteen. Voor die tijd heette het ’t Suykerhuis.

B: Op diverse geschilderde en getekende Damgezichten zijn pand en steen herkenbaar. (Detail schilderij Isaac Oudewater, 1782)  

C: Dam hoek Damrak 1915 (café de Bisschop, toevalligerwijs de naam van de eigenaar van het café), met een duidelijk zicht op het hoekpand. Aan de rechter zijde in nis met het beeld van Sint Nicolaas.

D: Hoek Dam en Damrak, in verval in 1928, het bovendeel is al in verband met bouwvalligheid afgebroken.

Tijdens de eerste intocht van Sinterklaas – schutspatroon van Amsterdam – op 1 december 1934 hangt de als heiligman vermomde acteur Eduard Verkade een krans aan de steen. Later kwam er een einde aan deze traditie. Sindsdien maakt de Sint er nog steeds ‘halt en front’ met zijn paard, kijkt omhoog, knikt licht, brengt een groet met de rechterhand en vervolgt daarna zijn intocht.

Jaar:1605
Land:
  1. Nederland
Kenmerken
  1. De heilige Sint Nicolaas
  2. Legende
Legenden
  1. Legende van de drie studenten
Teksten:
  1. 1720 (eerder per abuis 1717) – Een Amsterdammer kwam gekleed als Harlekien, In schyn van Sinte Klaas, en deelden aan hun meeden (uit: 1720 - Jan van Gysens maandaagse Amsterdamsche merkurius, auteur: Gijsen, van Jan)
  2. 1860-1861 – Amsterdammers, als goede Sint Niklaasmannen, […], in den nacht tusschen den 5den en 6den December, de schoenen en korfjes hunner kinderen met vergulde koek gevuld (uit: , auteur: Gouw, ter J.)
Tekstbron:
  1. 1861 – Holland Almanak voor 1862 (auteur: Lennep, van, Mr. Jacob)