Zak/korf/mand


Soms met kolen gevuld (om zich zwart te kunnen maken, of in de schoen te stoppen) maar ook wel gebruikt om kinderen in mee te nemen of jonge stoute tienermeisjes, of zondaren die naar de hel gingen. Later werd dat hel veranderd in een plaats waar ze heropgevoed zouden worden (In nederland is dat Spanje!!). De overeenkomsten voor wat betreft de functie van de zak in alle europese tradities is groot. In Nederland zitten tegenwoordig de pepernoten en cadeautjes in de zak.

Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:

Teksten:
  1. 1875 – Sint Nicolaas komt in de stad,
  2. 1835/1840 – Nimmer, nimmer zal ik meer voor Sinter Klaas spelen (zwart momaangezicht)
  3. 1814 – St. Nikolaas en het stoute Mietje
  4. 1814 – Dezen brengt hij, in den schoê, ,,Niets dan slechts een’ berken roê – Sint Nikolaas
  5. 1893 – Het is Sinterklaas. Iedereen is bezig geweest, om de cadeaus, zoo aardig mogelijk in te pakken.
  6. 1870 – Zijne knechts dragen zijne aantekeningboeken…
  7. 1316/1657 – Het volksgebruik was echter te diep ingeworteld; en in weêrwil van het verbod heeft later de viering van den St. Nicolaas-avond weder plaats gehad.
  8. 1880 – Sint Nicolaas-avond – Zwarte knecht/masker
  9. 1928 – Hierop staan en liggen het speelgoed, de taai-taaipoppen en suikerbeesten die Sint en Piet ‘gereeje’ hebben.
  10. 1821 – De Bullebak – Kleinen Andries
  11. 1934 – De zevende geschminkte Zwarte Piet
  12. 1780 (1796) – Monsterdier – eene koe-huid omgeslagen, zoo dat de hoornen vlak boven het gezicht kwamen, […] en de staart kronkelde achter aan.
  13. 1823 – “Met een’ zwaren stap ging hij nu langzaam in de kamer, bleef voor de kinderen staan met ene lage baard, grooten neus en eene gard in de hand.
  14. 1827 – en nu zagen wij, zoo wij meenden, duidelijk St. Nicolaas met een zwart gezigt, met eene ruige muts op, en eene zweep en roede in de hand, de deur uitsluipen.
  15. 1829 – En van een’ Zwarten man, Die in den avond dan Den schoorsteen uit kwam rijden. Hij heette Sinterklaas,…
  16. 1831 – “Anders komt de Bullebak, “En die steekt u in zijn’ zak.”
  17. 1835 (1834) – “…van waar het gekomen is, dat men u soms heeft willen wijsmaken: dat Sint-Nikolaas des nachts te paard rondrijdende, u zijne geschenken door den schoorsteen […]deed toekomen;
  18. 1847 – Ik zag: hij was een goede man, ’t Was louter voor de grap.
  19. 1848 – En dan dat gerammel van ketens en dat geklets op klompen en dat vervaarlijk gebrom en gebrul….. foei!
  20. 1849 – “Ik heb ’t nog niet vergeten, dat hij mij, verleden jaar, in zijn zak wou stoppen en meênemen naar Spanje.”
  21. 1849 (1852) – De deur slaat open en Sint-Nikolaas treedt in, Al grommend in den baard, die afstroomt van zijn kin; Een masker voor ’t gelaat – afschuwelijk van kleuren…
  22. 1853 – Een reizende hansworst te paard of op klompen, een vervaarlijk spook met rammelende kettingen in den schoorsteen om de kleine kinderen bang te maken… (ook Popanz)
  23. 1856 – “Daar lig ik te droomen: St. Nikolaas rijdt met zijn’ schimmel den schoorsteen in, in de kamer – naar de tafel – een grooten zak neemt hij van het paard – hij tast er in – hij…. ik ben weêr wakker. “
  24. 1860 – met de groote bisschopsmuts op het hoofd en voor het overige gehuld in een wollenkleed of in een beddelaken, vergezeld van zijnen minder heiligen dienaar, Pluto, Zwarteman, of knecht Ruprecht geheeten.”
  25. 1820 – Kindereter – dat Sint Nicolaas geschenken bragt en dat hij eenen straffen vent den Kinderëter vooruitzond om te zien of zij zich zoo wel gedragen hadden…
  26. 1850 – Buiten het vertrek horen wij een zwaren stap en eene grove stem. […] Het is een nagemaakte Sint-Nicolaas, een schrikbeeld…
  27. 1869 – …hadden we kunnen vermoeden dat de angstverwekkende knecht met zijn bokkenfacie en zijn afzigtelijke horens de zoon van vaders oppasser was
  28. 1870 (1872) – Zijn trouwe knecht Ruprecht verzelt hem. Schimmel is beladen met pakken en zakken vol van alle denkbare kostelijkheden, hoewel er ook een groote zak langs zijne zijden hangt, bestemd tot ontvangst van…
  29. 1898 – Vader staat op en gaat de kamer uit.
  30. 1876 – Kinderfeesten
  31. 1915 – Children are afraid of the black servant, for he carries a long stick and a great bag.
  32. 1853 – een met allerlei snakerijen gevuld korfje in de hand houdende, hebbende een hoed met vederen op het hoofd, welke vermomd persoon ook Bullebak (Popanz) genoemd wordt.
  33. 1948 – Piet sprong achter zijn meester op de schimmel en tilde de zak tussen hen beiden in. [en] de ketting van Zwarte Piet
  34. 1936 – Je wordt dan zwartgemaakt en aangekleed als een echte Pieterbaas……
  35. 1939 – …en daar staat Frans met een zwart masker voor zijn gezicht. […] “Je bent Zwarte Piet toch niet?” “Ja”, juicht Frans: “en Leentje moet in de zak.”
  36. 1930 – “Wat zie ik, zijn jullie nog wakker zeg, slapen jullie nog niet? hoe komt dat zoo, lieve kinderen.” zoo sprak de Zwarte Piet.
  37. 1984 – Zwarte Piet, verhaaltjes en tekeningen van kinderen
  38. 1868 – Maar foei, wat stoute kuren! Reeds in de mand te gluren, Nu is het geen verrassing meer.;.
  39. 1870 – Zijn trouwe knecht Ruprecht verzelt hem.
  40. 1796 – Niet alleen op Sint Niklaas avond […] dan moet de kinderdief worden geroepen om hen in den grooten zak te steeken.
  41. 1878 – … en zijn met de zak en roede gewapende knecht…
  42. 1930 – dat de heilige man zich niet ontzag z’n knecht bij te staan bij het versjouwen der kist.
Tekstbron:
  1. 1850 – Sint Nikolaas en zijn knecht (complete versie)
  2. 1821 – Voorvallen en merkwaardigheden uit het leven van den kleinen Andries
  3. 1850 – Sint Nikolaas en zijn knecht (incomplete versie dbnl)
  4. ca. 1900 – Sint Nicolaas en zijn knecht
Begeleiders:
  1. Knecht Ruprecht
  2. Père Fouettard/Saint Fouettard/Vader Geselaar
  3. Befana
  4. Hans Trapp
  5. Tante Arie/Tante Airie Montbéliard Frankrijk
  6. Perchten
Foto's:
  1. 1945 – Sinterklaas bij de Vlisco
  2. 1961 – Intocht Assen
  3. 1913 – Sint Nicolaas-optocht door Utrechtse studenten
  4. Sinterklaas en Zwarte Piet op bezoek bij pastoor (Cromvoirt)
  5. Sinterklaas en Zwarte Piet op bezoek bij een rooms-katholieke Zeeuwse familie in klederdracht
  6. Intocht in Mill, ca. ?
  7. 1908 – Sinterklaas en Zwarte Piet, (Oud Ommen )
  8. 1909 – Sinterklaas en kleine Piet bezoeken een school
  9. Sinterklaas en Zwarte Piet in een boerendorp (Hattem)
  10. 1898 – Sinterklaas en Zwarte Piet te Volendam
  11. 1935 – Vereniging ‘Sint Nicolaas voor allen’ (Nijmegen)
  12. 1930 – St. Nicolaas en Zwarte Piet op bezoek huisgezin
  13. 1952 – Zwarte Pieten (Sint-Ignatiuscollege te Amsterdam)
  14. 1965 – Zwarte Pieten, Oranje Vereniging Tivoli, Eindhoven
  15. 1942 – Intocht Sinterklaas, voor de oude Jongensschool, nu Johan Frisoplein 1
  16. 1942 – Intocht Sinterklaas, voor de oude Jongensschool, nu Johan Frisoplein 2
  17. Sint Maarten 1
  18. 1937 – Sinterklaas en Zwarte Piet op school
  19. Sinterklaas en Zwarte Piet (Berlicum)
  20. 1900 – Sinterklaas en Zwarte Piet, Oud Ommen
  21. 1948 – West Kapelle
  22. 1910 – Sv. Miklavž (Slovenië)
  23. 1952 – Zwarte Piet en Sint in Eindhoven
  24. 1944 – Intocht Sinterklaas met Pieten
  25. 2015 – Kleeschen an Houseker (Luxemburg) (2 foto’s)
  26. 2014 – Krampus Travisio Italië
  27. 1953 – Sint op de Prins Willem I scouting groep 4 Eindhoven (ketting) – 2 –
  28. 1996 – Stoomboot met Sint en zijn Pieten, Werkendam
  29. 1955 – Sinterklaas en 2 Pieten, Sprang-Capelle
  30. 1953 – Intocht Alkmaar
  31. 1952 – Sinterklaas en Zwarte Pieten gezelschap
  32. 1960 – Zwarte Piet met roe, zak en ketting
  33. 1953 – Sint op de Prins Willem I scouting groep 4 Eindhoven (ketting)
  34. 1917 – Sint en Nicodemus? Eindhoven
  35. De Sint (A. Mestag) en Piet/Nicodemus (C. Moens)
  36. 1927 – Sinterklaas En Zwarte Piet op bezoek
  37. 1954 – Intocht Amsterdam, Meerdere Pieten op bromfietsen
  38. 1948 – Pieten met maskerade, roe, zak en ketting
  39. 1934 – Intocht amsterdam , met de zevende Piet
  40. 1950 – Aankomst van Sint Nicolaas op het station Vught.
  41. 1964 – Intocht Surhuisterveen
  42. 1982 – Onderzeedienst Sint Nicolaasfeest
  43. 2016 – Saint Nicolas invite Christkindel et Hans Trapp
  44. 1927 – Sinterklaas en Zwarte Piet (huisbezoek)
  45. 2013 – BELGIE – NIKOLAUS UND HANS MUFF
  46. 1925 – Katholieke Illustratie (6 foto’s)
  47. jaartal onbekend – Tsjechië Sint en Čert
  48. 1948 – Piet heeft geen pruik en draagt een narrenmuts.
  49. 1938 – Intocht te Utrecht
  50. 1955 – Sinterklaas, Zwarte Pieten en herauten op de Stoomboot ‘Spanje’
  51. 1926 – St. Nicolaas en Zwarte Piet in zijn magazijn
  52. 1954 – Zwarte Pieten op scooters
  53. 1929 – Speeltuinvereniging Vooruit; Vertrek van Sint Nicolaasoptocht (Ede)
  54. 1943 – Santa Claus VS met masker
  55. 1939 – Knecht Ruprecht als Zwarte Piet
  56. 1900 – 1940 – Watergeest/schoorsteenveger Zwarte Piet
  57. 1936 – Zwarte Piet draagt een masker
  58. 1920 – Sinterklaas en zijn Pietermannen
  59. 1928 – Zwarte Piet met masker
  60. 1923 – Klassenfoto met Sint en Piet
  61. 1967 – Waddinxveen lagere school
  62. 1934 – Amsterdamse Sinterklaasintocht met de 7! Zwarte Pieten.
  63. 1924 – Zwarte Piet met mand vol geschenken
  64. 1950 – Sint Piterfeest in Grou
  65. 1962 – Zwarte Piet op schoorsteen
Films:
  1. 1920 – Hoe Sint Nicolaas de Jordaan gelukkig maakt
  2. 1930 – Intocht Sinterklaas in roeiboot
  3. 1931 – Intocht Sinterklaas Oosterhout met Pieten te paard
  4. 1988 – Sinterklaas in Barendrecht
  5. 1950 – Intocht Assen (dl.2)
  6. 1947 – Feestelijke Intocht Sinterklaas (Haarlem )
  7. Sinterklaas door de jaren heen in Zeeland
  8. 1949 – Aankomst Sinterklaas, Zandvoort
  9. 1958 – Raamsdonk Sinterklaas intocht
  10. 1986 – Sinterklaas intocht Waddinxveen
  11. 1960 – Intocht Sinterklaas, Hoogeveen
  12. 1960 – Intocht Brielle
  13. 1949 – Sinterklaas intocht Zandvoort
  14. 1949 – Licht en wamte in koude en duisternis
  15. 1928 – Intocht Volendam
  16. 1950 – Sinterklaas intocht Assen
  17. 1950 – Balikpapan Sinterklaas
  18. 1952 – Intocht van Sinterklaas in Amsterdam
  19. 2011 – Mikuláš
  20. 2014 – Krampus und Nikolaus Hausbesuch
  21. 1934 – Intocht Amsterdam
  22. 1924 – Sint-Maarten in Venlo
  23. 1934 – St. Nicholas Day In Austria Aka “Little Christmas” In Austria – Long Version
  24. 1927 – Sinterklaas en Zwarte Piet (op een Ezel) bezoeken een school
  25. 1937 – Sinterklaasviering te Dordrecht (Sint en Piet, dragen maskers -maskerade)
  26. 1969 – Intocht Baarn
  27. 1960 – Sinterklaas intocht Hoogeveen2
  28. 1955 – Sinterklaas komt aan per helikopter (Den Haag)
  29. 1961 – Sinterklaas aankomst per trein te Den Haag
  30. 1962 – Sinterklaas aankomst in Deventer
  31. 2016 – Het geheim van de Zwarte Sinterklazen (Scheer -Wild Geraas)
  32. 2015 – en we zingen en we springen (in het Frans!)
  33. 1933 – Krampusumzug 1933 – Habergeiss
Illustraties:
  1. 1835 – Kinderspelen en vermakelijkheden-momaangezicht Sinterklaas
  2. 1880 – Zwarte/gemaskerde knecht uit Proza en Poezie van Goeverneur
  3. 1750 – Elk is verblijd als Sinter Klaas rijdt – Centsprent Kannewet
  4. 1881 – Tante Jet als Zwarte Klaas
  5. 1960 – Vroom & Dreesman reclame – Zwarte Piet met ketting
  6. 1900 – De Zwarte Sinterklaas van de Veluwe
  7. Mikuláš a čert a anděl (Tsjechië)
  8. 1892 – Sint met bezem-Echo van het Zuiden
  9. 1869 – Intocht met donkere figuur
  10. 1875 – St. Nicolas Valse pour Piano
  11. 1840 – De beminnelijke Gerrit–Roelf Gerrit Rijkens
  12. 1846 – Sinterklaassjabloon lijkend op Beminnelijke Gerrit
  13. Jr. 80 – Illustratie snoepverpakking jaren
  14. 1833 -1855 Volksprent, Sint Nicolaes te paerd gezeten1
  15. 1890 – St. Nicolaasspel
  16. 1870 – Nicolaus ist nicht so schlimm.
  17. 1866 – Reclameprent
  18. 1869 – Der Niklo (St. Nicolaus) Abend – Kollarz
  19. Sint Nicolaas te paard
  20. 1885-1890 Sint Nicolaasspel
  21. jaartal onbekend – Knecht Ruprecht met hoorns
  22. 1806-1830 – Ziet Bisschop Sint Niklaas, ô Kindren hier te Paard! (Volksprent)
  23. 1797-1826 – Volksprent (houtsnede)
  24. 1850 – Sinterklaas (Kindervreter)
  25. 1863 – Santa Claus 1st picture by Thomas Nast
  26. 1876 -Kinderfeesten
  27. 1915 – Sunbonnet babies in Holland
  28. 1947 – Illustratie ‘Sint Nicolaasfeest’ in modern jasje
  29. 1885 – Sinterklaas, Goed heiligman (versje)
  30. 1958 – Intocht Amsterdam
  31. 1875 – Nieuwe Nederlandsche Kinderprenten. (Funke’s Prenten.) – St.Nicolaas en zijn knecht. – No.137
  32. ca. 1900 – Sint Nicolaas en zijn knecht
  33. 1930 – Advertentie illustratie
  34. Jaren 60 – Illustratie (mand -geschenken)
  35. Voor 1920 – ‘Wildgeraas’ met een bel
  36. Vóór 1920 – ‘Wildgeraas’ met een bel2
  37. Vóór 1900 – Duits bordspel – St. Nikolausspiel
  38. 1890 – Piet te paard
  39. Vóór 1970 – Zak zout / Roe
  40. 1900 – Boekje: Rijmpjes en Raadgevingen (surprise)
  41. Jaren 70 – Paardje draagt de manden en de zakken met geschenken.
  42. Jaren 60 – ‘Wildgeraas’ Kloppen en bonzen op ramen en deuren.5
  43. Jaren 60 – Sok ophangen voor het slapen gaan.
  44. Vóór 1965 – Sinterklaaspapier – Inpakpapier
  45. Vóór 1975 – Sinterklaaspapier / Inpakpapier
  46. Vóór 1990 – Sinterklaaspapier / Inpakpapier
  47. 1878 – Boekje: Kinderdeuntjes en Wiegeliedjes
  48. Vóór 1970 – ‘Wildgeraas’ kloppen en bonzen
  49. Jaren 60 – ‘Wildgeraas’ Kloppen en bonzen op ramen en deuren
  50. Jaren 70 – Mand met geschenken
  51. Jaren 70 – ‘Wildgeraas’ Kloppen en bonzen
  52. 1900 / 1925 – Het amusante V & D spel voor de jeugd
  53. Ca. 1870 – Boek: St. Nikolaas een sprookje door A.C.W. Staring
  54. 1890 – Mand met Sinterklaascadeaus
  55. 1934 – Stoute kinderen in de zak (De Gruyter’s Reclame / Brochure)
  56. 1934 – Lawaai maken / Bange kinderen (De Gruyter’s ‘Reclame – Brochure)
  57. 1970 – Stout kind in de zak!
  58. 1890/1900 – Piet te paard
  59. 1960 – Sinterklaas / Geschenken / Mand
  60. 1890/1900 – Huisbezoek / Geschenken / Mand
  61. 1950 – Schoorsteen / Geschenken / Mand
  62. 1950 – Stout kind in de zak / Bang maken (van kinderen)
  63. 1955 – Sint Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
  64. 1960 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
  65. 1986 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
  66. 1985 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Sinterklaaspapier
  67. 1955 – St. Nicolaasfeest kenmerken / Feestmaandpapier
  68. 1930 – Zak / Stout Kind
  69. 1960 – Speculaaszakje / St. Nicolaasfeest kenmerken
  70. Servet – Saint Nicolas (Frankrijk – Strasbourg)
  71. Chocolade wikkel – Krampus (Oostenrijk)
  72. 1960 / 1965 – Sinterklaaspapier (Lawaai maken)
  73. 1960 – Sinterklaaspapier (Stout kind in de zak)
  74. 1965 – Chocoladereep wikkel
  75. 1800 / 1833 – Volksprent ‘Leven van St. Nicolaas – Vie de Saint Nicolaas
  76. 1850 / 1870 – Volksprent
  77. 1812 / 1850 – Volksprent
  78. 1833 / 1855 – Volksprent ‘Sint Nicolaes te paerd gezeten…’2
  79. 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
  80. 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
  81. 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
  82. 1828 – Centsprent
  83. 1955 – Sinterklaasfeest / Verwijzend vingertje van de Sint
  84. 1955 – Zwarte Piet / Ezel
  85. 1990 – Sinterklaaspapier (Zwarte Piet op paard / ezel)
  86. 1965 – Sint Nicolaas komt in de stad
  87. 1950 /1960 – Etalageplaat
  88. 1920 – Stout kind in de zak / Verwijzend vingertje (Bang maken)
  89. 1960 – Papieren schaal (Lekkernijen)
  90. 1960 – Sinterklaaspapier / Bakje opzetten
Postkaarten:
  1. Krampus
  2. Sint met roe (1)
  3. Sint met roe (2)
  4. Kerstman met ketting 2
  5. Kerstman met ketting 1
  6. Kerstman met roe (Finland)
  7. Befana op weg naar de schoorsteen
  8. Père Noel bij de schoorsteen (2 maal)
  9. Kerstman stopt kind in zak (duorol)
  10. Joelkabouter met slee en joelbok 2
  11. Gruss vom Krampus und Nikolo
  12. Nikolo und Krampus (Ernst Kutzer)
  13. Pere Noel bij schoorsteen
  14. Sinterklaas en Pieten op stoomboot, jaren 70
  15. 1931 – Postkaart ‘Groeten van St. Nicolaas’
  16. Jaren 50/60 – Postkaart (België -Nederland)
  17. 1959 – Postkaart (België – Nederland)
  18. Jaren 60 – Postkaart ‘Vive Saint Nicolas’
  19. Jaren 50/60 – Postkaart ‘Vive St. Nicolas’
  20. 1967 – Postkaart (België – Nederland)
  21. 1963 – Postkaart (België – Nederland)
  22. Jaren 1920 – Postkaart ‘Groeten van St. Nikolaas’
  23. 1928 – Postkaart ‘Groeten van St. Nicolaas’
Schilderijen:
  1. 1703 – Feestelijkheden van Sint Nicolaas , Matthijs Naiveu
  2. 1770-1825 St Nicolaas Avond van S.A. Krausz
  3. 1921 – Beeld en glas-in-lood Sint Nicolaas Denekamp (met Knecht Ruprecht?) en Zwarte Piet
  4. 1837 – Nederlandse Sint in de VS. “Santa Claus, or St. Nicholas”
  5. 1800 – Sankt Nikolaus und sein Knecht in einer Münchner Bürgerstube
  6. 1820 – Aquarel Sankt Nikolaus und Krampus – Xaver von Paumgarten
  7. Sint Nicolaasspel met geschenken in de manden
  8. 17de eeuw – ‘Aquarel’ Cornelis Dusart.
  9. 1991 – Chocoladefiguur Zwarte Piet met roe en zak
  10. 1700 / 1899 – Sint Nicolaasfeest (schilderij)