Vrijer/Vrijster (ook Koekvrijer)


Een bijzonder gebruik op de Sinterklaas Markten was het geven van een speculaasvrijer. Dat was een grote speculaaspop die met goudpapier en suikerglazuur versierd was. Deze poppen kon je aan iemand geven als liefdesbetuiging. Nam het meisje de koek aan van haar potentiële vrijer dan was er al veel gewonnen. Meestal werd de verliefde jongeling enkele dagen later na kerktijd op de koffie uitgenodigd. Kreeg de jongen dan het hoofd van de koekvrijer, dan zat hij “gebakken”. Brak het meisje echter de benen van de koek af, dan kon de jongen “de benen nemen”.

Dit kenmerk komt in de volgende bronnen en onderwerpen voor:

Teksten:
  1. 1779 – Op de markt van Sint Niklaas!
  2. 1850 (voor 1850) – Geen zwarte kop Met huiden om het lijf geslagen En hoornen op. Geen ketens ramm’len langs de keijen
  3. 1893 – Het is Sinterklaas. Iedereen is bezig geweest, om de cadeaus, zoo aardig mogelijk in te pakken.
  4. 1810 – Sint Nicolaas Zie eens Mietje!
  5. 1678 – Een St. Nikolaas Avond – “Ze hebben in Sint Niklaas kraamen Me wat Klaas-goet opgedaan” Die men moe was in sijn Spanjen…
  6. 1814 – St. Nikolaas en het stoute Mietje
  7. 1667 – Lof van Sinter Claas Brande wijn
  8. 1730 – Zinter-Klaas Vreugd
  9. 1850 – Sint Nikolaas in den kinderkamer (Schenkman)
  10. 1871 – Maar aan al die ….preeken… stoorden de Nederlanders zich niemendal… zij wisten…dat zij die ‘t beweerden te dwaas waren om aan te horen.
  11. 1871 – …ten slotte was de heilige bisschop ook geen moriaan…
  12. 1780 – Sinter Klaes sal Peet dan wesen, De naem van ‘t kint sal Klaesje zijn,
  13. 1790 – Dien Sinterklaas op stelten/ Sint Felten
  14. 1828 – Wij denken om geen’ zwarten man, Maar wel om het loon der deugd.”
  15. 1833 – “De andere kindertjes weten niet beter, of daar bestaat nog een Sint Nikolaas, en men maakt hen doorgaans bevreesd met den een of anderen wonderlijk aangekleeden of opgeschikten man.”
  16. 1836 – Voor jongen en voor ouden. Komt, vieren we ook met zoet geraas Het vrolijk feest van Sint-Niklaas
  17. 1838 – En werkelijk zag ik in mijne verbeelding, hoe menige aanvallige de sierlijke surprise met blijde verrassing ontving,”
  18. 1840 – Willem en Doortje wijsmaken, dat Sint Nikolaas dezen nacht rijden zal en dan bij haar schoentje met hooi wat Nikolaas-popjes zetten en in het raam en op den schoorsteenmantel, o, wat zullen zij dan opzien en in de handjes klappen!”
  19. 1844 – of liever sporen daarvan hebben nagelaten, bewijzen de St. Nicolaas-mannen, St. N. varkens, en ander bakwerk; maar ook het geraas maken
  20. 1860 – Menig surprise wordt weêr verwacht
  21. 1860 – Misschien komt hij weer met vuurige oogen, met ketenen rammelend, in een beestenhuid… “dat praat ge hun… in nog geen eeuwen uit het hoofd.”
  22. 1801 – Wat is Sint Nicolaas toch goed, mijn trommel is gevuld…
  23. 1860 (1861) – Amsterdammers, als goede Sint Niklaasmannen, […], in den nacht tusschen den 5den en 6den December, de schoenen en korfjes hunner kinderen met vergulde koek gevuld
  24. 1870 (1872) – Zijn trouwe knecht Ruprecht verzelt hem. Schimmel is beladen met pakken en zakken vol van alle denkbare kostelijkheden, hoewel er ook een groote zak langs zijne zijden hangt, bestemd tot ontvangst van…
Tekstbron:
  1. 1810 – Het leerzame prenteboekje voor kinderen
Illustraties:
  1. 1810 – Sint Nicolaas- Zie eens Mietje
  2. 1818 – Centsprent
  3. 1770 – Wanneer Sint Nicolaas veel lekkernijen geeft
  4. 1780-1813 – Centsprent, De Sint Niklaasvreugd
  5. 1861 – Sint Nicolaastafel
  6. 1890 – Sinterklaastafel
  7. 1885-1890 Sint Nicolaasspel
  8. 1821 – Sint Nikolaas
  9. 1828 – St. Nicolaasavond
  10. 1833 – Sinterklaasetalage/Sinterklaastafel bij de banketbakker
  11. 1835 – Illustratie naar schilderij Jan Steen (katholieke versie)
  12. 1840 – de straten, waar de voornaamste winkels waren, werden druk bezocht.
  13. 1876 -Kinderfeesten
  14. 1947 – Illustratie ‘Sint Nicolaasfeest’ in modern jasje
  15. Jaren 60 – Sinterklaasmorgen (Roe)
  16. 1885 – Sint Nicolaastafel
  17. 1890 – Mand met Sinterklaascadeaus
  18. 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
  19. 1873 – Boek ‘St. Nicolaas A.B.C.’
Schilderijen:
  1. 1670 – Het Sint Nicolaas Feest (1) – Protestantse Versie
  2. 1665 – Het Sint Nicolaas Feest (2)- Katholieke Versie