Demonstratiedwang
Vrijheid en Dwang Verbazingwekkend nieuwsbericht vorige week, volgens Amnesty staat de vrijheid van demonstratie in Nederland onder druk. U heeft het waarschijnlijk nog niet gemerkt, wij ook niet. Op straat…
In feite representeren Sint en Zwarte Piet heel veel dingen. Maar waar Zwarte Piet in de basis beslist níet voor staat, is een mens of een groep mensen. Dat hij door een mens wordt uitgebeeld en gezien als vriendelijk persoon, verandert daar niets aan.
De wetenschap dat Zwarte Piet geen mens voorstelt is van groot belang, want daarmee worden verkeerde associaties voorkomen.
Het is interessant te weten waar het specifieke uiterlijk van Sint en Piet wél voor staat. Dan begrijpen we ook dat Sint en Piet juist samen horen en uitdragen dat ze als elkaars tegenpolen in balans zijn. Ze symboliseren onder meer:
Sinterklaas is een midwinterfeest dat te maken heeft met de zonnewende. Al sinds de heidense tijd (voor Christus) staat het midwinterfeest voor onvruchtbaarheid en vruchtbaarheid, voor donker (nacht) en licht (dag), voor winter en zomer. Vanuit de christelijke traditie is daar nog het goede en het kwade bijgekomen, plus het opvoedkundige aspect.
Met zijn witte haren en baard en een witte albe mag Sint het licht, de vruchtbaarheid, de zomer, het goede en al dat soort mooie zaken aanduiden. Ook Sint is uiteindelijk niet slechts de mens uit Myra, maar staat symbool voor deze begrippen en moet als zodanig worden beschouwd, net als Zwarte Piet.
In vroeger tijden deden de kleren van Zwarte Piet denken aan het kwade en het slechte: als vuilnis dat opgeruimd moet worden. Hiermee wordt uitgebeeld dat iedereen kwade kanten heeft, het is een vorm van herkenning. Maar dus beslist geen mens!
De sobere, donkere en vieze kleding van weleer dragen de Zwarte Pieten tegenwoordig niet meer, ze hebben juist heel kleurige kleding. Zeer waarschijnlijk ontleend aan de sjiekere variant van de gemaskerde Klazen en andere afbeeldingen van Sint-Nicolaas die er vroeger waren. Zoals naar het evenbeeld van Karel V, van wie vaak houten gravures werden hergebruikt bij publicaties. Daar zette men dan bij dat het Sint-Nicolaas betrof.
Sinterklaas en Zwarte Piet zijn samen een weergave van de werkelijkheid zoals wij die kennen met goed en kwaad, licht en donker. Het goede moet overwinnen en wordt daarom met respect behandeld. Dat is iets anders dan onderdanigheid.
Verder is stout zijn en tegen de regels ingaan soms ook nodig. Dit zien we terug in Zwarte Piet wanneer hij achter de rug van Sint om gekke dingen doet!
Sint zonder Zwarte Piet is ondenkbaar. Zwarte Piet zonder meer verwijderen of aanpassen zodat het symbolische zwarte gezicht verdwijnt, is geen optie. Dat is vanuit deze wetenschap een ernstige verminking van het sinterklaasverhaal (en daarmee ook van het echte leven).
Een andere kijk op het donker en licht vinden we terug in de interpretatie van Zwarte Piet als het nieuwe, jonge, vruchtbare leven dat zich in de loop van het jaar ontwikkelt tot Sint-Nicolaas. Die daarna sterft om opnieuw als Zwarte Piet weer op te staan. Wel een mooie kijk ook op de dubbelrol van Sint en Zwarte Piet zoals die lange tijd heeft bestaan.
De opvoedkundige functie van het aanleren van een goede moraal is nog steeds een belangrijk onderdeel van het sinterklaasfeest. Kinderen krijgen te horen dat ze alleen cadeautjes krijgen als ze lief zijn geweest. De roe mag dan fysiek minder zichtbaar zijn, in feite is hij er nog steeds!
Sint en Piet zelf gaan steeds minder mee in dit opvoedkundige spel. Ze zeggen ook dat het hen niet meer zoveel kan schelen of de kinderen stout zijn of lief. De meeste Sinten en Pieten willen liever niet gezien worden als figuren waar kinderen bang voor moeten zijn. En evenmin willen zij opvoedkundige zaken oplossen, waar ouders soms moeite mee hebben. De rol is in die zin al vele jaren aan het veranderen, hoewel er nog genoeg plekken in Nederland zijn waar men meer vasthoudt aan het oudere beeld, of waar de roe niet verdwenen is.
Maar in het spel blijft het nog steeds een belangrijk onderdeel dat kinderen meekrijgen dat ze lief moeten zijn. Want stoute kinderen krijgen immers nog steeds de roe, zo wordt hen voorgehouden. Ook in de sinterklaasliedjes wordt dat nog gewoon bezongen.
