Erfgoedzorgplan van het Sint en Pietengilde

Het Sint en Pietengilde heeft het Sinterklaasfeest voorgedragen voor plaatsing op de Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland. Dit is een lijst met tradities die gemeenschappen in Nederland zo waardevol vinden, dat zij ze absoluut willen behouden. Er is bij elke van deze tradities een groep beoefenaars die zich inzetten om die traditie levend te houden en door te geven aan volgende generaties.

De Inventaris Immaterieel Erfgoed Nederland is een uitvloeisel van de ratificatie door de Nederlandse regering van de UNESCO Conventie ter Bescherming van het Immaterieel Cultureel Erfgoed uit 2003. Alleen een gemeenschap die bereid is om de erfgoedzorg op zich te nemen, kan een traditie op deze lijst plaatsen. Het gaat dus om een officiële procedure, waarbij de voordracht, inclusief het erfgoedzorgplan, uiteindelijk getoetst wordt door een onafhankelijke Toetsingscommissie. Het Kenniscentrum Immaterieel Erfgoed Nederland (KIEN), dat verantwoordelijk is voor de inventaris, ondersteunt de gemeenschappen in hun erfgoedzorg en houdt ook, via tweejaarlijkse evaluaties, de vinger aan de pols bij de uitvoering van het erfgoedzorgplan.

Stand van zaken
De procedure voor plaatsing op de inventaris is afgerond. De feitelijke ondertekening door het Sint en Pietengilde en het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed, waardoor het Sinterklaasfeest op de Inventaris komt te staan, heeft op 15 januari 2015 officieel plaatsgevonden.

Verantwoordelijkheid
Het Sint en Pietengilde heeft zich hiermee opgeworpen als hoeder van het Sinterklaasfeest en heeft daarmee de erfgoedzorg op zich genomen. Zij heeft deze verantwoordelijkheid uitgewerkt in een zogenoemd erfgoedzorgplan. Het Sinterklaasfeest is een wezenlijk onderdeel van de Nederlandse cultuur en verdient de uiterste zorg. Een erfgoedzorgplan bevat onder meer een omschrijving van de traditie, een beschrijving van de geschiedenis daarvan, een sterkte-zwakteanalyse en ideeën om knelpunten op te lossen.

Als knelpunt wordt natuurlijk de hele huidige discussie over Zwarte Piet naar voren gebracht. Het Sint en Pietengilde wilde vooral ook een goede weg proberen te vinden naar een oplossing met de wil om de angel uit het debat te halen en in de ruimste zin het feest te behouden en door te geven.

Naast deelname aan de gesprekken die minister Asscher over dit onderwerp organiseerde, wil het Sint- en Pietengilde ‘meer draagkracht krijgen voor het op verantwoorde en dynamische wijze voortzetten van het Sinterklaasfeest. En het behouden van deze traditie conform de wens van veel Nederlanders’. Dat vergt en verdiend tijd, de komende jaren. Voorts een verdere professionalisering van het openbare feest in Nederland en het geven van vrijblijvend advies aan intochten en aan praktiserende Pieten en Sinten. Daarnaast het doen van onderzoek en het geven van voorlichting over de geschiedenis en betekenis van het Sinterklaasfeest in binnen- en buitenland.

Einddoel is een levend feest voor iedereen. Ook in de toekomst.

Enkele citaten uit dit plan:
Wij zijn voornemens om alle huidige en gekende onderdelen van het Sinterklaasfeest zoveel mogelijk door te geven aan toekomstige generaties met als voetnoot dat het een dynamisch feest is en onderdelen van het feest door de tijdgeest kunnen en zullen veranderen. (…) Door te kijken naar de maatschappelijke ontwikkelingen en daar open voor te staan, kunnen aanpassingen aan het feest, met zoveel mogelijk behoud van de kernwaarde doorgevoerd worden. Dat wil zeggen; zolang dat vanzelf gebeurt door middel van natuurlijke evolutie gevoed vanuit de maatschappij in de tijd der geleidelijkheid. Echter nimmer geforceerd of onder dwang. (…) Het is een feest waarbij je de emotie, die je zelf ervaren hebt, terugziet in de ogen van je kind en je kleinkind. (…)

Na de tweejaarlijkse evaluatie heeft het Kenniscentrum de nieuwe borgingsplannen van het Sint en Pietengilde als voldoende beoordeeld. Over twee jaar zal de erfgoedzorg opnieuw geëvalueerd worden.

Wat is er zoal gedaan?

  • Er is een website gemaakt over de herkomst van het Sinterklaasfeest met ook veel aandacht voor Zwarte Piet. Er zijn meerdere vrijwilligers die de website actueel houden. De site blijft in ontwikkeling.
  • Er is een groot archief aangelegd met teksten, illustraties, foto’s en filmmateriaal van vroeger tot nu.
  • Er zijn vele gesprekken gevoerd met voor- en tegenstanders van Zwarte Piet, waardoor een goed beeld is ontstaan van de pijnpunten bij beide partijen.
  • Het Gilde heeft deelgenomen aan de rondetafelgesprekken van minister Asscher en heeft hierdoor ook inzicht gekregen in de standpunten van diverse partijen en contacten kunnen leggen.
  • Er is een congres georganiseerd om de liefhebbers van het Sinterklaasfeest te informeren over alle werkzaamheden en hen te binden als vrienden van de Stichting, door de doelen te ondersteunen.
  • Er is een onderwijspakket gemaakt en dat is gepubliceerd op de website.
  • Er is een samenwerking geweest met de gemeente Maassluis, ter ondersteuning van een Sinterklaastentoonstelling in Maassluis. Daarin is met name het onderdeel over de Zwarte Klazen opgenomen, conform de wijze waarop het Gilde die historie inzichtelijker heeft gemaakt.
  • Er zijn gesprekken geweest met de burgemeester van Maassluis met betrekking tot zaken rond de landelijke intocht, zowel voor inzicht in de denkwijze van tegenstanders als in de visie van het Gilde met betrekking tot de  historie van Zwarte Piet, en om hem duidelijkheid te geven omtrent de kern van de discussie.

Wat willen we de komende twee jaar gaan doen?

  • Het stimuleren van onderzoek naar de geschiedenis van het Sinterklaasfeest. Publicaties, exposities en voorlichtingsactiviteiten hierover ontwikkelen. En dus ook voorlichting geven.
  • Het in overleg blijven met deskundigen en historici om nieuwe bronnen te toetsen en te duiden, waarbij zo nodig de historische kennis met betrekking tot het Sinterklaasfeest zal worden bijgeschaafd.
  • Samenwerking tot stand proberen te brengen met het Meertens Instituut om tot een goede samenwerking proberen te komen met betrekking tot  historische ontwikkelingen en vraagstukken rond het Sinterklaasfeest.
  • Het geven van advies aan praktiserende Sinten en Pieten en aan intochtcommissies. Dit om de gelijkwaardigheid tussen Sint en Piet te vergroten en om vertolkers bewust te maken van de mogelijk kwetsbare onderdelen. Ook de opleidingen voor hulppieten en -klazen worden hierbij betrokken.
  • Wij willen open blijven staan voor dialoog op landelijk niveau met respect voor andersdenkenden.
  • Het in gesprek gaan en geven van adviezen aan vertolkers, intocht comités, gemeenten, scholen en bedrijven waarbij aan de hand van een presentatie op een open wijze kan worden besproken wat de stand van zaken is met betrekking tot  het maatschappelijk debat en wat men zelf of als organisatie, met respect voor de tegengeluiden, zou kunnen doen.
  • Lesmateriaal verder ontwikkelen en onderhouden voor scholen om de geschiedenis van het Sinterklaasfeest goed over te dragen, en om direct daarbij het verschil tussen Surinaamse Nederlanders en Zwarte Piet duidelijk te maken.
  • Het produceren van een korte film rond de historie van Zwarte Piet, zonodig ook voor educatie.
  • Het meewerken aan alle initiatieven die vanuit de samenleving komen en de toekomst van het Sinterklaasfeest tot doel hebben.
  • Het ons zo nodig mengen in de discussies en daarin een mediatorrol proberen te vertolken.
  • Stimuleren dat waardevolle documenten en objecten bewaard blijven in officiële openbare archieven die wij zelf verder opzetten en zullen beheren.
  • Communicatie verbreden via andere mogelijkheden.
  • Het opzetten en uitvoeren van een breed Europees samenwerkingsverband tussen Sinterklaas-gemeenschappen.
sint-te-paard-rondje